Ondanks vooruitgang in sommige sporten krijgen vrouwelijke atleten vaak minder aandacht, lagere salarissen en minder kansen dan mannen. Dit is vooral zichtbaar in het vrouwenvoetbal, waar de kloof tussen mannen en vrouwen nog steeds groot is. Volgens de expertgroep van de Europese Commissie voor gendergelijkheid in sport is het tijd dat vrouwen niet alleen het respect krijgen dat ze verdienen, maar ook de mogelijkheden om zich verder te ontwikkelen en hun talenten ten volle te benutten.
De ongelijkheid in de sportwereld is zichtbaar in zowel het salaris als de manier waarop vrouwelijke atleten behandeld worden in de media en de samenleving. Uit de masterproef van Fleur de Laet aan de KULeuven in 2024 blijkt dat vrouwen simpelweg minder aandacht dan hun mannelijke collega’s, zelfs wanneer ze dezelfde prestaties leveren.
Dat wordt versterkt door het feit dat de meeste grote sportorganisaties voornamelijk door mannen worden geleid, wat invloed heeft op het beleid en de verdeling van middelen. De vicieuze cirkel van onvoldoende media-aandacht, sponsordeals en middelen maakt het moeilijk voor vrouwelijke sporters om door te breken. Dat geldt niet alleen voor vrouwen in het voetbal, maar in vrijwel elke sport.
Volgens het Centrum Ethiek in de Sport (ICES) gaat 90 procent van de berichtgeving in de media over mannelijke atleten, terwijl slechts 10 procent gericht is op vrouwelijke sporters. Dit benadrukt de systematische onderwaardering van vrouwen in de sport en beïnvloedt hun vermogen om sponsors aan te trekken. Het gebrek aan gelijke vertegenwoordiging in de media beperkt niet alleen de zichtbaarheid van vrouwelijke sporters, maar beïnvloedt ook hun financiële steun en ontwikkelingsmogelijkheden. Daarnaast is de beloning voor vrouwelijke sporters vaak lager dan voor hun mannelijke tegenhangers, zelfs wanneer ze dezelfde prestaties leveren in dezelfde toernooien. Dit verschil is niet enkel financieel, maar ook een maatschappelijk signaal dat vrouwelijke prestaties minder waard worden geacht.
Vrouwenvoetbal
Vrouwenvoetbal is een duidelijk voorbeeld van de ongelijkheid die vrouwelijke sporters ervaren, aldus het ICES. Hoewel de sport steeds meer aandacht krijgt, vooral na successen van teams zoals Nederland, de VS en Duitsland, blijft het achter bij het mannenvoetbal. De kloof is niet alleen financieel, maar ook cultureel. Veel mensen vinden vrouwenvoetbal minder spannend, voornamelijk vanwege de perceptie dat het minder actievol is.
"Er wordt gezegd dat mannenvoetbal spannender is, dat het meer actie heeft. Dit is deels cultuurgebonden; het heeft te maken met hoe we naar sport kijken" – leerling middelbare school Panorama Antwerpen
Een leerling van de Panoramaschool in Antwerpen, die liever anoniem wil blijven, getuigt: "Er wordt gezegd dat mannenvoetbal spannender is, dat het meer actie heeft. Dit is deels cultuurgebonden; het heeft te maken met hoe we naar sport kijken." Deze opmerking maakt duidelijk dat de waargenomen ongelijkheid tussen mannen- en vrouwenvoetbal niet alleen gaat om prestaties, maar ook om culturele overtuigingen over wat 'echte' sport is. In de sportcultuur wordt mannenvoetbal gepromoot als het hoogste niveau, en vrouwenvoetbal wordt vaak als minder intens gezien. Deze perceptie wordt versterkt door de media, die vaker berichten over mannelijke sporters en evenementen dan over vrouwelijke sporters.
Vrouwelijke voetballers verdienen aanzienlijk minder dan hun mannelijke tegenhangers, aldus Atria, het Nederlandse Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis. Het wereldkampioenschap vrouwenvoetbalteam van de Verenigde Staten ontving bijvoorbeeld vier miljoen dollar na de overwinning op de Wereldbeker 2019, terwijl de mannelijke tegenhangers veel meer verdienden voor hetzelfde toernooi. Ondanks dezelfde inzet krijgen vrouwelijke voetballers minder erkenning en financiële beloning.
Seksisme
Seksistische normen en stereotyperingen vormen een grote barrière voor vrouwelijke sporters. Er wordt vaak aangenomen dat vrouwen van nature minder fysiek sterk zijn dan mannen, waardoor het idee ontstaat dat ze bepaalde sporten niet op het hoogste niveau kunnen beoefenen. Dat idee wordt vaak versterkt door de media en de maatschappij, wat het moeilijk maakt voor vrouwelijke atleten om zich volledig te ontwikkelen.
“Er wordt vaak aangenomen dat vrouwen niet zo goed kunnen zijn in sport, of dat we niet dezelfde kracht of uithoudingsvermogen hebben als mannen", bevestigt een anonieme leerling van de Panoramaschool in Antwerpen. Deze perceptie is schadelijk en houdt vrouwelijke sporters tegen om op het hoogste niveau te presteren. Vrouwen moeten zich altijd bewijzen, niet alleen tegenover de samenleving, maar ook tegenover hun eigen coaches en teamgenoten. Het is belangrijk dat de sportwereld deze stereotype denkwijzen uitdaagt en vrouwen gelijkwaardige kansen biedt als hun mannelijke collega's.
“Er wordt vaak aangenomen dat vrouwen niet zo goed kunnen zijn in sport, of dat we niet dezelfde kracht of uithoudingsvermogen hebben als mannen" – leerling middelbare school Panorama Antwerpen
Een ander probleem is het gebrek aan vrouwelijke leiders in de sportwereld, aldus een rapport van Sport Vlaanderen in 2022. De meeste leidinggevende posities binnen sportorganisaties worden bezet door mannen, waardoor de problemen en behoeften van vrouwelijke sporters vaak niet worden erkend. Als er meer vrouwen in de top van sportorganisaties zouden zitten, zou het beleid ten gunste van vrouwen in de sport waarschijnlijk sneller veranderen. Het is belangrijk om vrouwelijke leiders te betrekken bij de besluitvorming, zodat het beleid meer rekening houdt met de specifieke behoeften van vrouwelijke sporters.
Dominique Gavage, bestuurslid bij het Belgische Olympisch en Interfederaal Comité (BOIC), zegt dat vrouwen die hun weg naar een leidende rol hebben gevonden binnen een sportorganisatie – zoals voormalig toptennisspeelster Dominique Monami, nu vicevoorzitter bij BOIC - spelen een cruciale rol in het doorbreken van de barrières voor vrouwelijke sporters. Ze kunnen dienen als rolmodellen en laten zien dat het mogelijk is om succesvol te zijn in een door mannen gedomineerde wereld.
Gelijke beloning
De discussie over gendergelijkheid in de sport gaat vaak hand in hand met bredere kwesties van gendergelijkheid. Vrouwen zouden net als mannen dezelfde banen moeten kunnen krijgen en dezelfde beloningen ontvangen, ongeacht het vakgebied. Dit geldt dus ook voor vrouwelijke atleten. Het idee dat vrouwen dezelfde prestaties leveren als mannen en dezelfde beloning verdienen, moet niet alleen een theoretisch idee blijven, maar werkelijkheid worden in de sport.
Als een vrouw dezelfde prestaties levert als een man, moet zij volgens het BOIC hetzelfde worden betaald. Dit is een fundamenteel principe dat moet worden doorgetrokken naar de sportwereld. Het is niet langer acceptabel dat vrouwelijke sporters minder verdienen dan hun mannelijke collega’s, ondanks dezelfde inzet en prestaties. De ongelijkheid in beloning moet worden aangepakt als een kwestie van rechtvaardigheid en om te zorgen voor gelijke kansen en waardering voor vrouwelijke sporters.
Er zijn tekenen van vooruitgang, maar er is nog veel werk te doen om gelijke kansen voor vrouwen in de sport te realiseren. De publieke belangstelling voor vrouwen in de sport groeit en steeds meer mensen erkennen dat vrouwelijke atleten dezelfde toewijding en erkenning verdienen als hun mannelijke tegenhangers. Toch moeten sportorganisaties actief blijven investeren in vrouwelijke sporters en vrouwelijke coaches meer kansen bieden. Media moeten vrouwelijke atleten vaker belichten en bijdragen aan een evenwichtig beeld van sport.
Verandering zal niet van de ene op de andere dag plaatsvinden, maar met de juiste inzet van sportorganisaties, de samenleving en het onderwijs kunnen we een toekomst tegemoet zien waarin vrouwelijke sporters dezelfde kansen, erkenning en beloning krijgen als hun mannelijke collega's.
Vrouw van de toekomst
Aansluitend op de oproep van de Internationale Vrouwendag hebben vijf leerlingen van de ervaringsgerichte methodeschool Groenhout uit Antwerpen onder begeleiding van Eric Pompen, gepensioneerd journalist en PXL-docent, een reeks artikels gemaakt over de 'vrouw van de toekomst'. Hierin worden de huidige problemen en mogelijke oplossingen in de volgende deelgebieden toegelicht: arbeid, pers, productprijzen, sport, entertainment.
Uit literatuurstudies en gesprekken met experten blijkt dat de genderkloof in ons land nog altijd groot is, ondanks het feit dat meisjes in het hoger onderwijs het voortouw nemen. Gelukkig duiken een aantal lichtpunten in het duister op. Vooral in justitie nemen vrouwen de fakkel van de mannen over. Ook het loonverschil is ondertussen tot een minimum beperkt, uitgezonderd in de sport.
