Nederland voerde op 1 mei in de zuidelijke provincies de wietpas in. Dat moet verhinderen dat buitenlanders softdrugs komen kopen in de coffeeshops in Nederland. Het verkeer veroorzaakte immers geregeld overlast in de grenssteden.
Sinds de invoering van de wietpas zijn de veranderingen in Maastricht en de Belgische grensgemeenten voelbaar. Veel shops zijn nog steeds gesloten en illegale dealers zijn nadrukkelijker verschenen in het straatbeeld. In de Belgische grensgemeenten Lanaken en Riemst staat de politie klaar om drugstoeristen en koeriers te onderscheppen. Dankzij de controles blijven de drugstoeristen na een maand grotendeels weg uit Maastricht. Maar door de gesloten coffeeshops is overlast in de stad wel gestegen. De burgemeester spreekt voorlopig nog van een succes, maar de Maastrichtenaren wachten de definitieve impact van de wietpas af.
Opgevoerde controles
In de grensgemeenten valt de overlast voorlopig nog mee. Dat is deels te danken aan het strenge optreden van de politie. In de politiezone Lanaken-Maasmechelen hebben ze het aantal acties fors opgevoerd. In totaal betrapte de politie al meer dan vijftig mensen voor de invoer en het bezit van drugs. "Vier mensen werden gearresteerd voor dealen, maar het aantal meldingen van druggerelateerde overlast valt nog heel goed mee", zegt Johhny Nijs van de politiezone. "We merken vooral dat er veel minder mensen in het bezit zijn van drugs. Dat zie je het best op de bussen die we controleren. Vroeger had bijna een op de vijf drugs bij zich, nu is dat hoogstens één iemand op een hele bus."
In de politiezone Bilzen-Hoeselt-Riemst hadden ze een hogere impact van de wietpas verwacht. Vooral Riemst is een populaire grensovergang bij drugstoeristen. Het gemeentebestuur en de politie vrezen dat veel problemen zich naar hun gemeente zullen verplaatsen. De politie verwacht overlast bij bepaalde punten, want drugsrunners komen hier hun spullen verkopen.
"Voorlopig is het nog niet zo. Daarom willen we nu duidelijk maken dat drugstoerisme tegengaan voor ons een absolute prioriteit is. Door veel controles te houden, maken we de mensen duidelijk dat ze hier niet meer terecht kunnen voor het kopen van cannabis. Nu de wietpas er is, duiken er veel straatdealers op. Voorlopig nog vooral in Maastricht. We willen het signaal geven dat drugsverkopers hier niet welkom zijn. We focussen ons niet alleen op de particuliere gebruiker, maar ook op de groothandel. Onze strijd tegen wietplantages wordt ook opgevoerd. Al zijn we op dat vlak al veel langer bezig", licht zonechef Dirk Claes toe.
Minder drugstoeristen
Tijdens de politiecontrole wordt het snel duidelijk dat veel minder mensen naar Maastricht gaan. "Ze hebben er ook niets meer te zoeken. In tegenstelling tot vroeger hebben ze geen zekerheid meer dat ze drugs kunnen kopen. "Maar niet iedereen blijft weg. De politie betrapt toch een paar bestuurders. "Eén iemand beweerde al op voorhand drugs in zijn bezit te hebben. De anderen zeggen de drugs in Maastricht te hebben gekocht. Het ging telkens om relatief kleine hoeveelheden. Dat zijn de typische drugstoeristen die ondanks de wietpas toch proberen cannabis te kopen."
In Maastricht zelf is de overlast wel gestegen, maar in mindere mate dan eerst gedacht. Net na 1 mei was de overlast het grootst, omdat veel buitenlanders naar de stad bleven komen. Dat creëerde chaos aan de gesloten coffeeshops. De straatdealers waren toen al heel prominent aanwezig. In de eerste week na de invoering pakte de politie maar liefst twintig van hen op. De weken daarna bleven de buitenlanders weg. Stilaan werd het rustiger in de stad, maar de coffeeshops bleven dicht. En de dealers bleven.
Gesloten coffeeshops
In Maastricht hielden de coffeeshops de deuren gesloten na 1 mei, uit protest tegen het beleid. Enkel de Easy Going, van de Vereniging Officiële Coffeeshops Maastricht (VOCM) ging open én liet buitenlanders toe. Al snel greep de politie in en sloot de zaak. Het kortgeding dat woordvoerder Josemans hiertegen aanspande kwam voor op 5 juni. Sinds 15 mei zijn er toch enkele shops weer open. Josemans: "De Rasta Fari Boni bleef zo goed als de hele tijd open, zij zijn geen lid van onze officiële vereniging voor coffeeshops. Maar enkele andere shops gaan nu ook weer beperkt open voor de vaste klanten. Die klanten moeten ergens terecht kunnen, anders moeten ze naar straatdealers en die zijn er al genoeg."
Ook in andere Limburgse steden geldt de wietpas. Plaatsen als Venlo en Sittard zijn populair bij drugstoeristen. Vooral Venlo trekt veel Duitsers aan. Ook hier merkten ze direct het verschil. Zo erg zelfs dat de lokale PVDA heeft besloten een meldpunt op te richten tegen drugsoverlast. "Wij willen de burgers de kans geven om eventuele problemen te melden. Bovendien kunnen we zo beter opvolgen hoe de situatie evolueert en of de acties van de politie effect hebben."
Want de politie treedt streng op in Nederlands Limburg. In Maastricht controleerde de politie de dagen voor 1 mei bijzonder streng. "We hebben nu al het gevoel alsof we hier niet welkom zijn", zegt Maxime Abrams op 30 april. "Ik woon in Maasmechelen, dus ik kom hier al jaren. Het is een gemakkelijke en leuke manier om wiet te kopen. Bovendien is het hier echt gezellig. Soms kom ik gewoon naar hier om een joint te roken, bijna zoals een stamcafé. Ik ga het zeker missen." Waar Maxime hierna wiet zal kopen, weet hij nog niet. "De reden dat ik naar coffeeshops ging, was om dealers te vermijden. Hier wist je wat je kreeg, alles werd afgewogen. Ik ken mogelijkheden genoeg om aan wiet te geraken, dat zal het probleem niet zijn."
Geen discriminatie
Toch spreekt de Nederlandse regering en justitie niet van discriminatie. Coffeeshops mogen enkel mensen ontvangen die in de gemeentes met een wietpasverplichting wonen en die inwoners moeten bij de club als lid geregistreerd staan. Buitenlanders komen er dus niet meer in. Maar een inwoner van Sittard kan ook niet meer naar een Maastrichtse coffeeshop. Volgens het Nederlandse openbaar ministerie zijn deze criteria niet discriminerend. Binnen de regels wordt er namelijk geen enkel onderscheid gemaakt op basis van ras, leeftijd of geslacht. Maar de VOCM is het hier niet mee eens.
Het is niet omdat enkel Nederlanders de gesloten coffeeshops binnen mogen, dat ze dat ook doen. In Maastricht zit geen enkele coffeeshop aan het maximum ledenaantal van tweeduizend. Hetzelfde scenario bij de Zuid-Nederlandse gemeenten. Jean Smeers uit Maastricht kwam vroeger vaak in coffeeshop Club 69. Hoewel hij aan alle vereisten voldoet, is hij toch geen lid geworden van de shop. "Zoals de situatie nu is, ben ik dat ook niet van plan. Om lid te worden moet je een uittreksel bij de gemeente gaan halen. Maar als ik dat doe, registreer ik mij dus onrechtstreeks als wietgebruiker en dat wil ik niet."
Toegang met paspoort
Daarom hebben de Nederlands-Limburgse burgemeesters besloten om de ingang ook met een paspoort mogelijk te maken. Deze beslissing kwam er na een kort proefproject in Eindhoven. Lisa Lankes van de Vereniging Coffeeshops Eindhoven licht toe: "Wij besloten in Eindhoven om het risico te lopen en mensen in te schrijven die geen uittreksel hadden, dus enkel op basis van het paspoort. We moesten wel, want de coffeeshops liepen leeg en de klanten kochten op straat. Als resultaat hebben wij veel meer ingeschreven leden hebben dan in andere steden, ondertussen gemiddeld zo'n 1.200 leden. Naar aanleiding van dat succes kregen we toestemming om het systeem te verlengen en uit te breiden naar de rest van Limburg."
Toch gaat het niet om een versoepeling van de nieuwe regels. De coffeeshops zijn zelf verantwoordelijk voor een correcte ledenlijst. Bij een controle is het hun verantwoordelijkheid. "Dit systeem is inderdaad een middenweg", zegt Marc Josemans. "De grote bezwaren omtrent privacy worden hiermee weggenomen. Maar de discriminatiefactor blijft natuurlijk hetzelfde. De kans is reëel dat wij nu ook meer leden gaan krijgen, maar voor een toeristische stad als Maastricht blijft het probleem toch bestaan."
Het probleem voor de stad Maastricht is inderdaad groter dan enkel de werkgelegenheid in de coffeeshops, hoewel het daar volgens de VOCM al over zeshonderd plaatsen gaat. Ook andere zaken in Maastricht voelen de wietpas. Fastfoodzaken als McDonalds en Burger King zijn in het bijzonder getroffen. Ben Meyers is manager bij Burger King. "We merken inderdaad dat er minder klanten zijn. In die mate zelfs dat we volgende maand misschien iemand moeten laten gaan als het zo doorgaat."
© 2012 - StampMedia - Paul Eyben
Dit artikel werd gepubliceerd door Belg.be op 11/06/2012
Dit artikel werd gepubliceerd door Jongerenplaneet.be op 11/06/2012
Dit artikel werd gepubliceerd door Nieuws.be op 11/06/2012
