Van Brasília naar Brussel, van studiereis naar levensreis

Jocilene Van Binsbergen wordt in 1963 geboren in Brasília, de hoofdstad van Brazilië. Ze komt uit een middenklassengezin, zowel haar moeder als haar vader hebben een diploma. Ze heeft er een gelukkige jeugd, en volgt de opleiding Bibliotheconomie aan de universiteit van Brasília. Na het behalen van haar masterdiploma beslist Jocilene een master-na-master Informatiesystemen en Documentatie te volgen in Brussel. In 1989 vliegt ze op 25-jarige leeftijd de oceaan over naar België. “Voor mij was immigratie geen noodlot, maar een keuze, een mogelijkheid om mezelf te ontdekken, te leren kennen, en de wereld rondom mij te leren kennen,” vertelt ze over die periode.

Studeren in een ander land

Jocilene begint vol goede moed aan haar opleiding in Brussel, maar ondervindt snel dat emigreren naar een ander continent niet zo vanzelfsprekend is, en veel fysieke en mentale inspanningen vergt. Haar grootste struikelblok in de eerste twee jaar in Brussel, is het leren van de taal. Het is niet eenvoudig om je in een nieuwe samenleving thuis te voelen, en al zeker niet als je niet vlot kan communiceren met anderen. “Het immigratieproces is complex, en vergt heel veel energie. Als migrant verlaat je de fysieke, culturele, sociale en emotionele omgeving die je kent, om naar een onbekende omgeving te gaan waaraan je je moet aanpassen.”  

Ook het Belgische onderwijssysteem verschilt enorm met het Braziliaanse. Jocilene vergelijkt het Braziliaanse systeem met dat van de Verenigde Staten. Ook is het op de VUB minder vanzelfsprekend om met de profesoren te spreken, omdat ze een hiërarchische hogere positie hebben tegenover de student. Na twee jaar stopt Jocilene dan ook met haar opleiding. Ze focust zich nu op één van haar grootste problemen: ze is illegaal in het land, want ze heeft niet de vereiste papieren.

Bouwen aan een nieuw leven

In 1993 trouwt Jocilene met Erik, een man die ze op de universiteit heeft leren kennen. Vanaf dan is ze niet meer illegaal in het land. Ze krijgen samen drie kinderen. Jocilene is huisvrouw, en biedt zich aan bij de lokale bibliotheek om vrijwilligerswerk te doen op basis van haar eerste diploma. In 2002 gaat ze aan de slag als sociaal werker bij vzw l’Arbre, dat ontmoetingsplaatsen opzet voor ouders en kinderen van 0 tot 3 jaar. Ook gaat ze weer studeren, en in 2010 haalt ze haar diploma huwelijks- en gezinsadviseur aan de CPFB in Louvain-la-Neuve.

Vanaf 2012 werkt Jocilene bij verschillende vzw’s. Ze komt in die jaren veel in contact met andere immigranten van over de hele wereld. Vaak gaat het om mensen die vluchtten voor oorlog, geweld en ziekte. Ze beseft al snel dat immigreren voor niemand gemakkelijk is, en dat het fysiek en mentaal enorm uitdagend is. Ook beseft ze dat ze zelf geluk heeft gehad omdat ze niet geforceerd haar geboorteland heeft verlaten, en al een opleiding achter de rug had. “Ik heb geen spijt van mijn immigratie, maar ik ben een persoon met verschillende verbondenheden. Dat is niet altijd vanzelfsprekend om te begrijpen: als ik in Brazilië ben, vinden de mensen me anders. Ze vinden me meer Belg dan Braziliaan. In België werkt dat soms andersom. Ik ben beide. In bepaalde situaties en met bepaalde personen ben ik Braziliaans, in andere ben ik Belg.”