Veertig tot zeventig euro. Dat kost in België nog steeds een bezoek aan een onafhankelijke psycholoog. In andere Europese landen, zoals Nederland, wordt dit bezoek vaak wel terugbetaald. Het is een van de voorbeelden van hoe de psychologische zorgverlening er in het buitenland vaak anders uitziet dan in België. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg vergeleek vorig jaar in een rapport de geestelijke gezondheidszorg met die in vijf andere Europese landen en stelt een alternatief voor.
“In Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Denemarken is de psychologische zorgverlening anders”, vertelt ook Jef Adriaenssens, een onderzoeker die meewerkte aan het project. “Er zijn veel verschillen. In het Verenigd Koninkrijk heb je bijvoorbeeld terugbetaling op basis van ‘good practice guidelines’, richtlijnen die het NICE (National Institute for Health and Care Excellence) ontwikkelde voor de behandeling van de meest voorkomende psychologische aandoeningen. Deze richtlijnen bepalen welke indicaties toegang geven tot de psychologische gezondheidszorg. Dit heb je in andere landen niet.” De depressierichtlijnen van NICE bijvoorbeeld geven een overzicht van hoe een psychotherapeut de ernst van een depressie kan vaststellen en hoe hij herval kan voorkomen.
Adriaenssens: “De samenwerking tussen huisarts en psycholoog verschilt ook van land tot land. In Nederland zijn er huisartsenpraktijken met een deeltijdse psycholoog. In het Verenigd Koninkrijk heb je dan weer ‘community health centres’.”
In deze regionale centra zijn hulpverleners zoals huisdokters en tandartsen aan het werk. De patiënt kan er terecht voor verschillende gezondheidsdiensten, onder meer voor een consult bij een psychologisch hulpverlener. “Van de verschillen tussen de landen kunnen we veel leren”, geeft Adriaenssens aan.
Terugbetaling
Ook de terugbetaling van psychologen is in het buitenland vaak anders. In Nederland worden klinische psychologen, klinische neuropsychologen en psychotherapeuten terugbetaald. In Duitsland is er een terugbetaling voor onder andere psychotherapeuten en kinder- en jongerenpsychotherapeuten. “Die terugbetaling is vaak beperkt en je kunt die niet veralgemenen. ze geldt alleen voor specifieke disciplines en omstandigheden”, legt Adriaenssens uit.
De buitenlandse voorbeelden blijken een inspiratiebron voor het nieuwe model waarvoor het centrum pleit. Adriaenssens vindt het Britse model interessant. “Dit systeem houdt terugbetaling én screening in, zodat ook voor groepen met een grotere kans op psychisch lijden meer aandacht is.”
Ook van andere landen kan België volgens Adriaenssens leren.“Nederland toont aan dat een goede samenwerking tussen de huisarts en de psycholoog mogelijk is en een meerwaarde vormt.“
Kan het buitenland ook iets van België leren? Adriaenssens: “Dat ligt moeilijk. We hebben een beperkt terugbetalingssysteem waarin alleen een bezoek aan een huisarts, psychiater en Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg wordt terugbetaald. Van huisartsen weten we dat zij al overbevraagd zijn en vaak geen tijd hebben voor een lang gesprek. Dat de patiënt rechtstreeks naar de psychiater gaat, is niet echt logisch. De psychiater is een specialist is die de patiënt ziet na doorverwijzing. Voor België is flink wat verbetering mogelijk.”
“Nederland toont aan dat een goede samenwerking tussen de huisarts en de psycholoog mogelijk is en een meerwaarde vormt.“ - Adriaenssens
Verandering
Die verbetering omvat onder andere de terugbetaling van onafhankelijk psychologen. Die ligt volgens het RIZIV, het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering, vooral in handen van het ministerie van Maggie De Block. “Pas na een politieke beslissing kan de psycholoog erkend worden in de nomenclatuur als zorgverlener en door de verplichte ziekteverzekering worden terugbetaald”, vat Ludwig Moens van het RIZIV samen.
Minister De Block benadrukt dat hieraan gewerkt wordt. In 2014 is de wet op geestelijke gezondheidszorg al aangepast, maar het erkenningsproces is vertraagd doordat een groep psychotherapeuten een klacht heeft ingediend. “We hebben psychotherapie als behandeling in de wet opgenomen en hebben gezorgd voor de erkenning van klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen. Een aantal psychotherapeuten heeft klacht ingediend en delen van die wet zijn momenteel geschorst”, aldus Els Cleemput, woordvoerder van Maggie de Block.
Volgens de woordvoerster is die klacht nu van de baan en is de volgende stap de oprichting van een raad die criteria moet opstellen waaraan deze psychologen en orthopedagogen moeten voldoen om erkend te worden. “Als dat allemaal in orde is en als dan de nomenclatuur is aangepast, kunnen we terugbetalen.”
Pijnpunten
Het model geeft ook een vaste structuur aan de geestelijke gezondheidszorg.
De terugbetaling is één van de pijnpunten waarmee het systeem nog te kampen heeft. Het model van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg probeert in haar model voor verschillende problemen een oplossing te vinden.
Zo zorgt het ervoor dat mensen uit kwetsbare klassen en mensen die het financieel slechter hebben, wél bij de psycholoog of huisarts kunnen geraken. Ze krijgen in dit model zelfs een verhoogde terugbetaling. Het model geeft ook een vaste structuur aan de geestelijke gezondheidszorg. “In veel gevallen weten mensen niet waar ze met hun psychische problemen terecht kunnen”, geeft Adriaenssens aan.
Een ander voordeel is dat er in het huidige model vaak de voorkeur wordt gegeven aan medicatie zoals antidepressiva en slaappillen, aangezien bijvoorbeeld huisartsen vaak niet genoeg tijd hebben voor psychotherapeutische hulp. “We hopen dat dankzij ons model deze psychotherapeutische aanpak toch de voorkeur zal krijgen op het gebruik van psychofarmaca.”
België kan dus heel wat opsteken van het buitenland. Om de kwaliteit van de psychologische gezondheidszorg in België te verbeteren, is een terugbetaling van consultaties bij een psycholoog slechts een stap in de goede richting. Een structureel model dat ook andere problemen in de sector aanpakt, is nodig om op lange termijn zoveel mogelijk mensen met psychische problemen te kunnen helpen.
