Nadat de Wit-Russische overheid vorig jaar de kritische journalist Roman Protasevitsj oppakte en vastzette, legde de EU zware diplomatische en economische sancties op aan het land. Maar Wit-Russisch president Aleksandr Loekasjenko liet zich niet intimideren en sloeg terug met een strategie die de achilleshiel van de Europese Unie raakte: haar migratiepolitiek. Door duizenden vluchtelingen naar Minsk te halen en transport te voorzien naar de Poolse grens, hoopt Loekasjenko Europa onder druk te zetten en zijn macht tegenover de unie te vergroten. De inzet? Mensenlevens.
Op 9 augustus 2020 werd zittend president van Wit-Rusland Aleksandr Loekasjenko voor een zesde termijn herverkozen. Maar al snel werd duidelijk dat de verkiezingen slechts een schijnvertoning waren. Zeker toen de vreedzame protesten tegen de verkiezingsresultaten hardhandig werden neergeslagen. De Europese Unie legde daarvoor zowel diplomatieke als economische sancties op aan Wit-Rusland.
De laatste dictator van Europa
Dat was niet naar de zin van Loekasjenko, die ook wel de ‘laatste dictator van Europa’ wordt genoemd. Zijn antwoord was van geopolitieke aard en cynischer dan dat van een criminal mastermind in een James Bondfilm. Loekasjenko weet namelijk zeer goed dat zijn land steeds populairder wordt als passageland voor vluchtelingen die vanuit het Midden-Oosten en Azië Europa willen bereiken.
Loekasjenko lokt migranten met de belofte dat ze via zijn land Europa zullen binnen geraken. De vliegtuigen komen vanuit Dubai en Beiroet naar Minsk, en wie daar arriveert, krijgt meteen een visum. Daarna trekken de migranten begeleid door Wit- Russische militairen door de dichte bossen naar de grens met buurland Polen. Eenmaal ze daar aankomen, keren de militairen terug naar Minsk en moeten ze op eigen goed geluk de grens met Polen zien over te steken. Maar de Poolse grenspolitie is – met steun van de Europese Unie – tot op de tand bewapend en bewaakt de grens met militaire precisie. Wie wordt tegengehouden, wordt terug gestuurd naar Wit-Rusland, waar geen plaats is voor deze mensen. Niet zelden worden er mensen doodgeschoten of verwond door grenswachten tijdens pogingen om de grens over te steken.
Wraak
Alexandr Loekasjenko is natuurlijk geen altruïst. Hij zet zijn land niet zomaar open voor mensen die honger en oorlog ontvluchten. Het cynische aan het hele verhaal is dat de Wit-Russische president maar één doel heeft en dat is de EU beschadigen, zodat de Europese Unie verzwakt, en hij zijn eigen positie versterkt. Want de diplomatieke en economische sancties van de EU hebben voor Wit-Rusland zware gevolgen. Loekasjenko is uit op wraak. De vluchtelingen zet hij in als wapen. Daarmee wil hij laten zien dat hij niet naar de pijpen danst van zijn machtige buur. Bovendien verdient hij flink wat geld aan de vluchtelingenstroom.
Momenteel zitten 3.000 à 4.000 mensen vast aan de grens tussen met Polen. Ze overnachten er in de barre winterkou, in geïmproviseerde tenten in de bossen. Ze overleven. Sommige slagen erin. Anderen niet. Een 1- jarig jongetje is één van de dodelijke slachtoffers. De Europese Unie wil deze mensen niet binnenlaten om asiel aan te vragen. Polen zette een troepenmacht in van 20.000 soldaten om zij die de oversteek wagen tegen te houden of terug te sturen. Wit-Rusland stuurt niet alleen vluchtelingen naar de grens, het probeert ook humanitaire hulp en journalisten te weerhouden om hulp te bieden of verslag uit te brengen ter plaatse.
Plaatsvervangende schaamte
De principes die de staat België zowel in de Verenigde Naties als in de Europese Unie ondertekend heeft, draagt zij toch hoog in het vaandel? Mocht de situatie omgekeerd zijn, dan zouden wij toch ook vechten voor onze rechten én menselijke waardigheid? Ik voel plaatsvervangende schaamte. Voor de politici die toekijken en niets doen aan de mensonwaardige omstandigheden aan én binnen de grenzen van de Europese Unie.
Ik ben geen expert in politiek, noch in migratie of mensenrechten. Maar ik leer op school wel over mensenrechten en kinderrechten. En ik zie hoe die aan de grenzen van Europa geschonden worden. Ik vraag me af waarom zoveel politici de ogen hiervoor sluiten en zich hierdoor eigenlijk zelf schuldig maken aan mensenrechtenschendingen. Waar zijn we eigenlijk mee bezig?
Dit artikel werd gepubliceerd door Mirari op 21/01/2022.
