De wereldbevolking zal met de jaren alleen maar toenemen. Dan rijst de vraag: hoe lang kunnen we de mensen nog van vlees blijven voorzien? “Binnen enkele tientallen jaren leven we allemaal van vleesvervangende producten”, zegt Mark Mertens, nochtans slager van opleiding. Maar die vleesvervangers zijn wel een stuk duurder.
Nu de wereldbevolking in 2050 naar negen miljard mensen zal stijgen, wordt het onhoudbaar vlees te blijven produceren en consumeren zoals we dat anno 2017 doen. Opwarming van de aarde, energieverbruik, dierenziektes en de wereldwijde voedselschaarste zijn slechts enkele van de voedselvraagstukken die op ons af komen. En dan spreken we nog niet eens over de erbarmelijke toestand van het dierenwelzijn in de bio-industrie.
Unilever beseft dan ook dat het tijd is om in te grijpen. Een half jaar geleden nam de voedingsmultinational samen met negen andere bedrijven het initiatief om zich te verdiepen in de industrie van de vleesvervangers. De firma stapte zo in het verhaal van de plantaardige biefstuk. De universiteit van Wageningen in Nederland gaat er de komende vier jaar alles aan doen om op het vlak van vleesvervangers uiteindelijk een mooi, uitgebalanceerd product op de markt te brengen. Ze doen dit in samenwerking met Givaudan, de grootste fabrikant van geur- en smaakstoffen ter wereld en het Nederlandse Meyn Food Processing, de grootste producent van kippenslachtmachines ter wereld.
Vleesvervanger bij de slager
Ten opzichte van 2016 is de algemene opinie over vleesvervangers toch al erg veranderd. Nu zien de voedingsindustrie en de multinationals meer in dat vleesvervangers de toekomst zijn. Mark Mertens vraagt zich bijgevolg dan ook af: “Stel nu dat de technieken zich positief blijven ontwikkelen, wie zal er dan nog vlees willen eten van een dier dat daarvoor extreem geleden heeft?”
Het antwoord is wellicht bijna niemand. Volgens de Nederlandse hoogleraar Van Der Goot komen er al regelmatig vragen over vleesvervangers binnen bij slagers. Mensen vinden het logisch dat je deze producten bij de slager kunt kopen. Het zou dus niet al te lang meer mogen duren vooraleer deze machines à la Wageningen in de slagerszaken terug te vinden zijn. Maar dat kost natuurlijk geld, veel geld.
Bill Gates
Misschien is Bill Gates, de steenrijke oprichter van Microsoft, wel de redder in nood. Impossible Foods, bekend van hun bloedloze hamburgers die niet sissen op de barbecue, heeft met een financieringsrondvraag 75 miljoen dollar opgehaald. Gates toonde alvast zijn goed hart door een deel van zijn eigen rekening te plunderen. Het desbetreffende bedrag is weliswaar onbekend.
De grootste slokop is het in Singapore gevestigde investeringsbedrijf Temasek. Andere grote namen zijn Open Philanthropy Project, Khosla Ventures en Horizons Ventures. Impossible Foods haalde met dank aan deze bedrijven intussen al meer dan 250 miljoen dollar op.
De impact van Impossible Foods valt dus zeker niet te onderschatten. De firma maakt vlees van planten. “Deze flora hebben natuurlijk een veel kleinere ecologische voetafdruk dan dierenvlees”, legt het Amerikaanse bedrijf uit. Het basisproduct, leghemoglobine uit sojabonen, is een proteïne die heem bevat. Het is tevens een van de smaakmakers van hemoglobine. Dit is een molecule die van nature in elke plant en elk dier voorkomt en die het bedrijf heeft kunnen namaken zonder dierlijke producten. De burgers zijn momenteel dan ook al op vijftig locaties over bijna heel Amerika beschikbaar.
Insecten
Naast vleesvervangers zijn insecten ook een product dat - weliswaar erg gestaag - op de markt komt. Het probleem is de schrik bij de mensen. Dit geldt ook nog deels voor vleesvervangers. Zowel bij Hanos Hasselt als bij Geyskens vertegenwoordigt het vitrovlees maar een erg klein deel van de omzet. “Bij Geyskens zelfs maar 0,001 procent”, zegt Dirk Coomans. “Bij ons in Hanos Hasselt hebben een hele tijd producten met insecten in de vriezers gelegen, maar het probleem was dat ze bleven liggen. Aan de hand van onze verkoopcijfers moest ik dan ook besluiten dat de insecten voor onze klanten voorlopig nog een stap te ver zijn”, stelt Benny van Gils.
Toch weet Van Gils ook dat de verkoop van bereide producten waarin insecten verwerkt werden, zoals bijvoorbeeld bitterballen, wel iets vlotter liep. “Wat voor klanten veel verschil maakt bij een eventuele aankoop, is de zichtbaarheid van de insecten bij het product”, aldus de vestigingsmanager van Hanos Hasselt.
Bistro In Vitro
Van de insecten terug naar het vlees, meer specifiek het kweekvlees. In het Amsterdamse restaurant Bistro In Vitro wordt exclusief vlees gekweekt en bereid met smaken en structuren die je in het wild niet tegenkomt. Door de grenzen van hun eetcultuur te verleggen wil ‘in Vitro’ zich afzetten tegen het idee van kweekvlees als ondergeschikte vleesvervanging. Daarom serveren de internationale chefs online een selectie duurzame, diervriendelijke, smakelijke gerechten die uitnodigen over kweekvlees na te denken en te discussiëren.
“Al is dat in-vitrovlees in 2017 nog steeds onbetaalbaar”, aldus Michel Vandenbosch, voorzitter van GAIA. Wel gelooft de dierenrechtenactivist in de toekomst ervan. “Clean Meat is iets met een enorme groeipotentie, maar voorlopig zijn de prijzen nog over the top.”
Elektrische auto’s
Toch zijn de makers en de chefs van in-vitrogerechten niet per se allemaal zelf vegetariër of veganist. Zo is een van de in-vitrochefs Erik Van Loo zelfs een slagerszoon. Van Loo, tweesterrenchef, is ondanks het beroep van zijn vader toch rotsvast overtuigd van het in-vitro-initiatief. “Je kan het wat vergelijken met iets wat zich nu in de auto-industrie afspeelt. Niemand had ooit kunnen bedenken dat alle auto’s op stroom zouden gaan rijden. Dat gaat gebeuren. Net zoals in-vitrovlees binnen x aantal jaren als normaal zal beschouwd worden”, aldus Van Loo.
Een kleine kanttekening is dat Bistro In Vitro wel weer een Nederlands initiatief is. Onze noorderburen staan op het vlak van vleesvervanging en het klonen van vlees veel verder dan wij Belgen. We hebben dus nog wel een hele hoop werk voor de boeg.
