(MO*) Wat betekent het als de ene vijftienjarige monnik wil worden in Tibet en de andere balletdanser bij het Bolshoï in Rusland? En waarom reageert de wet en de samenleving zo verschillend op deze twee jongeren die hun leven een radicale wending willen geven? Sidi Larbi Cherkaoui wenst hen alvast alle succes toe.
15. Ik herinner mezelf op die leeftijd en de fundamentele keuzes die ik nam om toen m'n leven in een volledig nieuwe richting te stuwen. Ik werd eindelijk vegetariër, iets dat ik al wilde zijn sinds m'n 6 jaar en dat ik trouwens nu op m'n 37ste nog steeds ben. 15 was de leeftijd waarop m'n liefde voor dans, voor beweging, voor kunst en intuïtieve communicatie de overhand kreeg boven m'n tendensen tot structuur, stil zitten en persoonlijk isolement. 15 was ook wel een moeilijk moment voor me: ik koos om m'n vader niet -lees nooit- meer te zien, voor veel te veel redenen die ik hier niet ga opsommen, want dat zou een te dramatisch boek worden en is in deze context effe helemaal niet relevant, een andere keer misschien.
Soit, hoe dan ook, ik gaf m'n leven toen een nieuwe kleurrijke wending, ik begon voor mezelf te denken, te zorgen en me mentaal af te schermen van de vernietigende verwachtingen van m'n omgeving. En ik heb er nog nooit spijt van gehad, integendeel, het heeft me geholpen om zo m'n plek in de maatschappij te vinden nu ik naar de 40 groei.
15 jaar oud zijn
15. Tja, het is ook die leeftijd waarop sommige jongeren beginnen te roken, te spijbelen, of zich op allerhande manier uiten en rebeleren. Op hun 15de beginnen anderen dan weer obsessief te studeren; sommigen vinden hun roeping, ontdekken hun passie of hun specifiek talent. Het is de leeftijd voor een eerste lief, je ontdekt nieuwe facetten van je seksualiteit en je persoonlijkheid. Misschien neem je meer afstand van je ouders of je verschuilt je je net nog meer achter hun keuzes en waardes.
15 is die leeftijd waarop je jezelf isoleert van anderen en toch ook zoekt naar die veilige, verwelkomende plek waar je thuishoort; een mix van nood aan ontdekking, nood aan bevestiging, nood aan duidelijkheid, nood aan eigenheid en samenhorigheid toch ook. Een paradoxale leeftijd.
15 is de de leeftijd van Giel en Janos: twee Vlaamse jongens over wie ik het even wil hebben. Elk zijn ze recent in het nieuws terecht gekomen met hun uitzonderlijke levensverhalen.
De monnik en de balletdanser
Het had de titel van een boek van Herman Hesse kunnen zijn, of een kortverhaal van Thomas Mann. De monnik en de balletdanser. Ze kennen elkaar niet, maar hun verhalen houden verband ...
Giel, uit Sint-Laureins, wil al sinds z'n 6 jaar boeddhistische monnik worden. Daarvoor zou ie een opleiding gaan volgen in het Jonang Takten Phuntsok Choeling-klooster in Sanjauli (Shimla), aan de grens van India en Tibet. Hij zou daar zelfs een nieuwe naam krijgen: Lobsang Nyima, wat in het Nederlands zoveel betekent als: Warmhartige Zon. Hij ziet het helemaal zitten, kan altijd terug naar België indien het hem toch niet zou bevallen trouwens, het is immers geen ballingschap, het is een studie.
Ja, hij wordt daar aanzien als tulku, wat betekent dat hij, in de boeddhistische overtuiging, beschouwd wordt als een reïncarnatie van een verlichte lama. Neen, niet het gedomesticeerd Zuid-Amerikaans schaapkameel dat we kennen van de zoo... lama staat hier voor religieus leraar, vergelijkbaar met een goeroe in India. De titel wordt gebruikt om aan te geven dat deze geestelijke de autoriteit heeft, of specifiek voor Giel -wegens z'n jonge leeftijd- zal hebben, om les te geven in het boeddhisme.
De opleiding zou 15 jaar duren -dus zowat het dubbel van een doktersopleiding bij ons in Vlaanderen. Tot daar even deze korte inleiding in het tibetaans boeddhisme.
Leuk detail, Giel loopt soms uit eigen initiatief in een typisch oranje monnikengewaad rond in Sint-Laureins. In het klooster op 2400 meter hoogte aan de voet van de Himalaya zou ie sowieso dus meer aarden met die stijl en kleuren, me dunkt. De jongen lijkt erg kalm, bezonnen, ook al voelt hij zich waarschijnlijk een religieus buitenbeentje. Het lijkt, voor mij toch, duidelijk dat hij in Tibet z'n spiritueel pad beter zal kunnen volgen met gelijkgezinden.
Aan de andere kant van het Vlaamse jongeren spectrum hebben we Janos. Janos Walleyn danst ballet sinds z'n 6 jaar. Half augustus heeft hij een officiële uitnodiging gekregen van de wereldberoemde Bolshoï balletschool in Moskou, om daar z’n dansopleiding tot professionele balletdanser te vervolledigen. Het is een droom die werkelijkheid wordt.
Janos is duidelijk een uitzonderlijk talent; dat merk je meteen aan z'n specifieke danskwaliteiten; erg elegant, lenig, voor z'n leeftijd heeft ie al erg sterke techniek; hij heeft het perfecte balletdanserprofiel. Het enige dat roet in het eten gooit, is de peperdure inschrijvingskost voor deze Russische top opleiding: 18.000 Euro. Een enorm bedrag, behalve als je ouders een ministersloon verdienen, wat niet het geval is voor Janos.
Om het toch mogelijk te maken is er een crowdfunding initiatief opgesteld, zodat eender wie die hem wil sponseren dat ook daadwerkelijk kan doen. Ondertussen hebben al erg veel balletliefhebbers hem kleine financiële bijdragen geleverd om zo het inschrijvingsgeld bijeen te sparen.
Wat me interesseert in deze twee verhalen, naast het feit dat ik me volledig in hun passies kan vinden wegens m'n eigen levensweg en overtuigingen, is de manier waarop de buitenwereld reageert op hun keuzes.
Iedereen heeft een mening
De media-aandacht voor hen is een mes dat snijdt aan twee kanten. Aan de ene kant is het erg fijn om te zien hoeveel aandacht beide knullen krijgen. Half Vlaanderen voelt met hen mee, er is veel positieve energie en ondersteuning dat naar hen toestroomt dankzij alle reportages, sommige mensen zijn fier, sommigen gefascineerd, sommigen hadden graag op die leeftijd ook zo'n radicale keuzes willen kunnen nemen.
Aan de andere kant komt er ook wel angst, afgunst en/of onbegrip van een deel van de gemeenschap, dat merk je op de sociale media en andere plekken waar mensen ongezouten, ongenuanceerde, ook echt negatieve opmerkingen als een hondekeutel achterlaten. De prijs van "vrijheid" van mening is soms ironisch genoeg de oorzaak van het "gijzelen" van degene waarover je je mening uit.
Zo werd Giel daadwerkelijk tegengehouden door de politie, de dag na een reportage op tv. Enkele uren voor ie voorgoed, uit eigen initiatief, wou vertrekken naar Tibet moest ie meekomen naar het politiebureau. Er is een onderzoek in werking gesteld om af te toetsen of de jongeman niet geïndoctrineerd is. Een verre oom stelt de religieuze opvoeding in vraag en wil de jongen "beschermen" tegen een te nauwe relatie met z'n boedhhistische moeder. Ik vraag me werkelijk af of dit ook mag met kinderen van moslimouders, zouden we daar ook het Hof op mogen afsturen? Ik ken de familie van Giel natuurlijk niet genoeg om te oordelen, maar ik dacht wel dat we in Vlaanderen godsdienstvrijheid hadden.
Soit, natuurlijk zal Tibet wel wachten op Giel, maar de vraag voor mij is hoe wordt religieuze opvoeding sociologisch gemeten, wat is onze referentie? Een klooster is een harde plek voor een kind, maar een huis in hedendaags Vlaanderen vaak ook. Ik zelf ben een lange tijd, in 2008, in de Shaolin tempel in Hennan -China- gebleven bij boeddhistische monniken van een andere strekking. Die tijd heeft me onwaarschijnlijk geïnspireerd, het was een verademing, en ik wens het iedereen toe, dus ook Giel.
Wat ik ironisch vind is dat de balletdanser Janos, die naar de Bolshoï vertrekt, veel beter begrepen wordt door de wet en de buitenwereld dan Giel. Gelukkig maar voor Janos natuurlijk dat de politie hem niet tegenhoudt, want de jongeman kan zo z'n carrièredroom rustig waarmaken. Maar is Giel's droom ook niet een carrièredroom, volgens onze normen?
Ik zie ook nog meer ironie in het feit dat de Bolshoï en haar ballet bekend staat voor een erg harde aanpak bij jonge kinderen. De gevoelige Janos zal zich zeker moeten wapenen tegen de genadeloze training en de mogelijke typische agressie, ongeduld en hardheid van Russische balletmeesters. In vergelijking daarmee zal Giel in Tibet spiritueel op rozen lopen, monniken staan bekend voor hun geduld en sereniteit. Janos zal erg veel druk, stress en geprojecteerde ambitie moeten verwerken, en dat vinden we normaal, terwijl Giel's pad naar verlichting door het Vlaams gerecht betwijfeld wordt.
Opinie
Kritiek, als die uit anonieme hoek komt vooral, weet ik uit ervaring, doet pijn. Het is nu eenmaal eigen aan de mens om te vergelijken, maar soms weten we niet wat belangrijk is voor een ander. Soms zijn het onderwerpen die voor onszelf er helemaal niet toe doen, maar werkelijk de essentie zijn voor die andere persoon.
Ik kan me vinden in de keuzes van Giel en Janos, omdat het toevallig keuzes zijn die ikzelf misschien op die leeftijd ook zou hebben gemaakt. Ondertussen gaat Giel in beroep om toch te mogen vertrekken, en spaart Janos rustig verder voor z'n opleiding. Ik wens hen beide veel moed, doorzettingsvermogen, geduld en een goeie reis.
© 2013 - MO* - Sidi Larbi Cherkaoui
Dit opiniestuk verscheen eerder op MO.be en kadert in een samenwerking tussen StampMedia en een aantal onafhankelijke nieuwsmedia waaronder MO*.
