In maart 2018 telde Vlaanderen 11.794 leefloongerechtigden onder de 25 jaar, zo blijkt uit cijfers van de FOD Maatschappelijke Integratie. Dat is 38 procent meer dan in 2013.
Onderzoek van het Centrum voor Sociaal Beleid Deleeck (CSB, Universiteit Antwerpen) wijst uit dat de helft van de 11.794 leefloongerechtigden onder de 25 jaar nog student is. Een kwart zit nog in het secundair onderwijs, een kwart volgt hoger onderwijs, weet onderzoeker Marjolijn De Wilde.
Het aantal mensen met een leefloon zal blijven stijgen, zegt professor Bea Cantillon, directeur van het CSB. 'Die tendens zie je al decennialang in Vlaanderen, ook bij jongeren.' De verklaring daarvoor is niet eenduidig. 'Migratie is een factor, maar de toename van het aantal eenoudergezinnen, de strengere criteria voor de werkloosheidsuitkering en de verhoging van het bijstandsplafond zijn dat ook.'
De Antwerpse OCMW-voorzitter Fons Duchateau (N-VA) verwijst dan weer naar de strengere criteria voor de wachtuitkering voor werklozen, ingevoerd door de regering-Di Rupo: 'Daardoor vragen meer mensen een leefloon aan.' Hij stipt aan dat jongeren alsmaar vroeger het ouderlijke huis verlaten, na een conflict met hun moeder en vader. Marjolijn De Wilde spreekt dat tegen. 'Het stereotype dat jongeren een leefloon aanvragen omdat ze weg willen van huis of daar met slaande deuren zijn vertrokken, klopt niet helemaal. De meeste jongeren die een leefloon aanvragen, komen uit een gezin dat onvoldoende bestaansmiddelen heeft. Vaak wonen ze zelfs nog thuis, maar kunnen ze geen beroep doen op hun ouders omdat zij zelf al moeilijk rondkomen. Het gaat hier vooral om een armoedeprobleem.'
De Wilde geeft nog aan dat het aantal jongeren dat in aanmerking komt voor een leefloon aanzienlijk hoger ligt dan het aantal dat er ook één aanvraagt. '50 tot 60 procent van de jongeren die er recht op hebben, vraagt géén leefloon aan.' OCMW's moeten onderzoeken hoe dat komt, vindt ze. 'Schaamte speelt een rol - dat ligt voor de hand - maar wellicht is de procedure ook te complex.'
Dat schaamte meespeelt, blijkt uit de getuigenissen op Knack.be van vijf jongeren die een leefloon krijgen. Dat leefloon knaagt soms, zegt Emma (23). 'Er rust nog altijd een taboe op. Met goede vrienden kan ik erover praten, maar aan de grote klok hang ik het niet. Soms denk ik dat ik beter kan gaan werken.'
Een leefloon is niet de beste manier om jongeren te ondersteunen, vindt Fons Duchateau. 'Het moet een tijdelijke noodoplossing zijn, waarbij we inzetten op opvolgingen binnen het zogenoemde Geïndividualiseerd Project voor Maatschappelijke Integratie (GPMI). Van wie wil gaan studeren, worden dan schoolresultaten en aanwezigheden op school in de gaten gehouden.'
Bea Cantillon benadrukt dat het leefloon een kans is. 'Studenten kunnen ermee verder studeren, wat hun toelaat om gemakkelijker naar de arbeidsmarkt door te stromen.' Ze bepleit nog dat de overheid jobs creëert in een beschermde omgeving en met goede begeleiding. 'Dat kan jongeren aan werk helpen die maatschappelijk begeleid worden, laaggeschoold zijn of met psychische problemen kampen.'
Hier vind je de getuigenissen van vijf studenten met een leefloon.
Dit artikel werd gepubliceerd door Knack.be op 20/11/2018.