In de documentaire Femme de la rue werden allochtonen en moslims getoond die seksistische praat spuiden. Gelukkig spreidt slechts een minderheid uit die groepen dergelijk gedrag tentoon. Maar dat is geen reden om de problematiek te minimaliseren of de verantwoordelijkheid bij anderen te leggen.
Op donderdagavond 26 juli ging in Galeries Cinema in Brussel de documentaire Femme de la rue, het eindwerk van Sofie Peeters, laatstejaarsstudente van de filmopleiding aan het RITS, in première. In een zeventien minuten durende documentaire filmde ze op één namiddag - deels via verborgen camera - de wansmakelijke, seksistische, vulgaire opmerkingen die ze dagelijks in de Brusselse Anneessenswijk te horen krijgt. 'Teef', 'slet' en 'Hoeveel vraag je?', behoren nog tot de zachtere seksistische praat.
Racisme
Nochtans is dat seksisme in bepaalde Brusselse wijken en in die van andere (groot)steden niet nieuw. Dat dames in Brussel door seksistisch gedrag bepaalde wijken mijden, hun kledingsstijl aanpassen en zelfs wegtrekken uit onze hoofdstad is onaanvaardbaar.
Op de avond van de première zagen we de film eveneens op Terzake. Documentairemaakster Sofie Peeters was te gast in de studio. Ze maakte de film om het taboe te doorbreken. Opmerkelijk was dat ze veel getuigen vond, maar dat zij hun verhaal niet wilden doen voor de camera, omdat ze anders racistisch of preuts zouden overkomen.
Marc Dutroux
Na de documentaire gingen Bart Somers (burgemeester van Mechelen, Open VLD) en Hassan Rahali (filmmaker en sp.a'er die bij de komende verkiezingen op de achttiende plaats staat in Molenbeek) in debat. Beide heren wrongen zich in allerlei bochten om het seksisme niet af te schuiven op één gemeenschap. Het interesseerde Somers niet of het al dan niet cultuurgebonden is, zolang iedereen maar zijn manieren houdt. De ietwat zenuwachtige Rahali betrok er zelfs Marc Dutroux bij om zijn stelling te staven dat net zoals niet iedere Belg een Dutroux is, niet iedere moslim een vulgaire seksist is. Wat overigens een lomp argument is: Dutroux is een uitermate geïsoleerd geval en seksisme binnen de moslimgemeenschap is dat duidelijk niet.
De vrouw is verantwoordelijk
Toen Terzake-anker Kathleen Cools vroeg wat ze aan dat gedrag zouden kunnen doen, somde Somers enkele punten op zoals de verantwoordelijkheid van de ouders en de taak van de school, het preventief optreden in jeugdbewegingen alsook het uitvoeren van praktijktesten. Terwijl Rahali meent dat de verantwoordelijkheid ligt bij de mannen die bij dat gedrag niet reageren. Bovendien – nu komt het – ligt de verantwoordelijkheid volgens hem ook bij de vrouwen. Omdat zij het lef niet hebben om de confrontatie aan te gaan, omdat ze hun gedrag aanpassen aan dat van die seksistische mannen door de rok om te wisselen in een broek en door ze net te ontwijken. Straf. Nu legt Rahali de verantwoordelijkheid nog bij de slachtoffers ook.
Moslimprobleem
Ook politiek filosoof Bleri Lleshi moeide zich in het debat. In De Standaard schreef hij dat we seksisme niet gelijk moeten maken met een moslimprobleem. Vlaams parlementslid Yamila Idrissi (sp.a) en Hicham El Mzairh (sp.a Antwerpen) noemde hij smalend de 'verlichte elite'. Waarom? Omdat El Mzairh tweette dat 'de moslimgemeenschap in Brussel zich zou moeten schamen, op deze ramadannacht, na de reportage van Terzake over vrouwen in Brussel.' En omdat Idrissi de documentaire in alle moskeeën en scholen wil laten vertonen. 'Want in de filmzaal en op Terzake bereik je de daders niet’, zegt ze.
Voor Bleri Lleshi is dat blijkbaar 'not done'. Lleshi wil een debat met fundamentele kritische vragen. Waarom stelt hij ze niet binnen de moslimgemeenschap? Sofie Peeters denkt zelf aan het sensibiliseren tegen seksisme op straat via integratietrajecten en inburgeringcursussen. CD&V Brussel denkt aan workshops in Brusselse scholen en jeugdhuizen. Zijn deze maatregelen ook te viserend voor Lleshi?
Ten slotte keerde Lleshi zich ook tegen de GAS-boetes die de stad Brussel vanaf september kan uitdelen aan mannen die vrouwen lastigvallen op straat. Die GAS-boetes, dat is een aparte discussie, maar mag seksisme echt niet bestraft worden?
Speelse prikken
Ook op de site van de Partij van de Arbeid reageerde cineaste Saddie Choua op de docu. Volgens Choua handelde Peeters vanuit een machtspositie(!). Een machtspositie? Dagelijks krijgt Sofie te maken met seksisme. Choua ergert er zich ook aan dat vrouwen die lastig gevallen worden terugplooien op zichzelf en zich aanpassen.
Op de vraag of bij allochtonen dan echt geen bepaald vrouwbeeld ingebakken zit dat zich meer leent tot seksistische uitspraken antwoordt Choua zelfs niet. In plaats om over die groep te reflecteren kaatst ze de bal terug en zegt ze dat man en vrouw hier ook niet volledig gelijk zijn.
Ook stelt zij zich de vraag wat seksuele intimidatie precies is. (Een complimentje? Flirtgedrag?) Ze zegt zelfs dat als allochtonen in een discotheek zulke opmerkingen maken dat al veel gewoner is. Welke opmerkingen? 'Hoer?' of 'Als ik kon, zou ik hem erin steken?'
Ook op de site schreef William Peynsaert - hij pende het interview van Choua neer - over flirtgedrag en 'speelse prikken en kwajongenspraat' (nochtans kwamen er ook oudere mannen in de docu voor). Hij stelt zelfs dat ze ergens ook hun punt hebben: vrouwen krijgen wel degelijk graag aandacht. Ongelofelijk hoe ze allebei het probleem minimaliseren en doorschuiven. Hebben zij die documentaire wel gezien? Zijn ze echt zo wereldvreemd?
Kansarmoede
Vlak voor de première zei Hollaback! Brussels, de Brusselse tak van een internationale beweging die strijdt tegen seksisme op straat, dat het fenomeen op straat wereldwijd voorkomt en wordt uitgelokt door verschillende individuen, ongeacht hun culturele achtergrond of sociale status in de maatschappij. Toch lezen we onder andere in De Morgen, dat het seksistisch gedrag in Zuid-Brussel aan kansarmoede, werkloosheid etc. ligt. Oké, de sociaal-economische situatie is er armzalig, maar wanneer gaan we het eens over (individuele) verantwoordelijkheid hebben? (Kans)armoede linken aan seksisme is beledigend, discriminerend zelfs, voor mensen uit met eenzelfde sociale achtergrond die wel manieren hebben.
Uit onderzoek blijkt dat seksualiteit bij moslims een taboe is. Pak dat eens aan. Via debatten en campagnes probeert de islamgemeenschap ook het taboe rond homo's te doorbreken. Maar in hoeverre heeft zo'n debatavond invloed op jonge moslims in de wijk? In het VRT-Journaal zei een moslim in een vox pop – in hoeverre dat representatief is - dat de islam en homoseksualiteit niet samengaan en hij er niets van moest weten. Wat voor een beeld hebben die jongeren wel niet?
Sensibilisering bij etnische minderheden
Uit onderzoek van econoom Marc Hooghe (K.U. Leuven) blijkt zelfs dat 21,8 procent van de moslims homoseksuelen mijdt. De moslims in het onderzoek waren aanvankelijk al veel meer homofoob dan andere groepen in de samenleving en die kloof vergroot dus nog steeds. Hoe gaan moslims die wel contact met homo's hebben met hen om? Bovendien zoeken gaybashers net homo's op. "Campagnes tegen homofobie en homofoob geweld zouden ook beter vooral op moslims gericht zijn, maar daarbij is het vooral belangrijk dat die impulsen en campagnes vanuit de eigen gemeenschap komen", besluit Hooghe na zijn onderzoek. Maar in een debat over homoseksualiteit bij etnische minderheden antwoordde Ibrahim Kebe van het Internationaal Comité daaromtrent wel erg teleurstellend. Op de vraag of een eventuele sensibilisering over homoseksualiteit bij etnische minderheden genoodzaakt is, vroeg hij zich af of er zo’n sensibilisering ook bij de 'autochtone' gemeenschap is geweest.
Toch hebben ook de westerse/Europese landen een ontwikkeling doorgemaakt. In de jaren vijftig van vorige eeuw werden vrouwen in arbeidersgezinnen door hun man regelmatig onderdrukt en werd homoseksualiteit beschouwd als een ziekte. Vandaag de dag is dat over het algemeen niet meer het geval. Net door die ontwikkeling is het noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de gehele emancipatie van vrouwen en die van de homoseksuelen niet nog eens moet gebeuren.
© 2012 - StampMedia - Sander Carollo
Dit opiniestuk werd gepubliceerd door Nieuws.be op 02/08/2012
