(Supo.be) Tom zit sinds 2004 in de gevangenis en studeert aan de Lessius Hogeschool Mechelen vanuit zijn cel in Leuven-Centraal. Zelf bepalen waar je gaat en staat, beslissen wat en wanneer je eet en kiezen wie er in je huis mag komen, dat is vrijheid. Hier staan we zelden bij stil. Tot je op een plek komt waar vrijheid allesbehalve vanzelfsprekend is.
Een metaaldetector, lange, donkere gangen en een tiental loodzware sluisdeuren moet je door om in Leuven Centraal bij de cellen en bij Tom te komen. Onderweg kom je gedetineerden tegen die overdag vrij mogen rondlopen in hun deel van de gevangenis. Zo wil de directie het: vrijheid met beperkingen.
“Niemand wordt een beter mens in de gevangenis”, zegt de directeur van Leuven-Centraal. Tom deelt die mening. “Als je een hond in een kot steekt en er tien jaar niet naar omkijkt: gaat die daar dan beter uitkomen?” Daarom vindt Tom onderwijs voor gevangenen een goede zaak. “Mensenkennis krijg je meestal door scha en schande”, vertelt hij. “Het is iets waar je hier snel mee moet weg zijn, anders wordt er van je geprofiteerd.”
Spijt
Toms leven veranderde drastisch toen hij op 20-jarige leeftijd een crimineel feit pleegde. Eerst kwam hij terecht in de gevangenis van Mechelen. Hier verbleef hij twee jaar in voorhechtenis, terwijl hij wachtte op zijn proces. “Na Mechelen ben ik naar Leuven-Centraal overgebracht en duurde het nog even voor ik mijn draai vond.” Nadat hij werd aangemoedigd door een medegevangene, ging hij langs bij onderwijscoördinatrice Tineke Tailleur. Zij regelt alle opleidingen in de gevangenis. “Als ik iets nodig heb, vraag ik het haar. Dezelfde dag of de dag erop heb ik meestal al een antwoord. Een nee is nee, een ja is ja.”
Het is niet vanzelfsprekend om te studeren in de gevangenis. Hier paste Toms vroegere hogeschool een mouw aan toen hij hen contacteerde om zijn studies terug op te pikken. “Omdat ik van Mechelen ben, heb ik ook voor Lessius Mechelen gekozen.” In 2000 begon hij namelijk aan de opleiding communicatiemanagement. “In januari 2001 ben ik gestopt omwille van een werkaanbieding. Geld verdienen leek aantrekkelijker. Er is sindsdien veel gebeurd.” Achteraf gezien heeft Tom spijt dat hij met zijn studies is gestopt. “Mijn vader heeft het toen nog gezegd, maar je weet hoe dat gaat. Stel dat ik hier nooit zou zijn beland, dan zou er geen haar op mijn hoofd aan gedacht hebben om mijn studies te hervatten. Je weet nooit op voorhand hoe je leven evolueert.”
Terzake
Enerzijds leert Tom dingen bij en ontwikkelt hij zichzelf daardoor. Anderzijds blijft hij, vooral mentaal dan, nog altijd de jongeman die in 2004 de gevangenis binnenkwam. Drieëntwintig jaar was Tom toen en nu is hij dertig jaar oud. “Ik ga vooruit maar ik sta toch stil. Ik voel me nog even jong als toen ik hier binnenkwam. Een bepaald stuk van de ontwikkeling valt hier stil. Mijn vrienden buiten zijn gesetteld en blijven veel thuis. Ik zie mezelf niet binnen zitten wanneer ik hier buitenkom.”
Het is niet eenvoudig voor Tom om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen in de buitenwereld. Hij probeert de actualiteit zo goed mogelijk te volgen. “Ik kijk elke dag naar het nieuws, het laatavondnieuws en naar Terzake. Ik lees ook twee kranten, Het Laatste Nieuws en de Gazet van Antwerpen, zodat ik van alles op de hoogte blijf.” Voor een van zijn opdrachten voor het vak Beeld moest Tom vijf foto’s bijhouden van personen die hem om één of andere reden troffen. “Een tijdje geleden stond er in de krant een schitterende foto van Dehaene tijdens de Dexiacrisis. Hij leek net een luchtballon.”
Moeilijker voor Tom dan het studeren, is het omgaan met nieuwe technologieën. “De theorie zal wel meevallen. Ik heb al moeilijkere cursussen gehad. Zo was marketingcommunicatiestrategie mijn dikste cursus tot nu toe. Toch waren de computervakken het moeilijkste.” Tom kwam in de gevangenis terecht voordat computerprogramma’s en digitale camera’s de norm waren. Zo heeft hij nu één avond per week een oefenmoment om zijn kennis van PowerPoint en Excel te verbeteren. Ook de basisvaardigheden van digitale fotografie behoren tot zijn lessenpakket.
Goed gedrag en zeden
Uiteraard zijn niet alle opleidingen mogelijk voor de gedetineerden. Waar communicatiemanagement zonder problemen kan, zijn opleidingen zoals verpleegkunde duidelijk niet haalbaar. Tom kan namelijk niet terecht op een werkvloer waarvoor een bewijs van goed gedrag en zeden gevraagd wordt. Niet alleen uitgebreide studies, zoals het behalen van een diploma middelbare school, zijn een optie. Er worden ook op regelmatige basis workshops en cursussen gegeven. “Tijdens mijn eerste jaren hier heb ik van alles gedaan: bedrijfsbeheer, dubbel boekhouden, EHBO en geschiedenis, gewoon uit interesse. Daar krijg je dan attesten van. De kans om te studeren is er nu, dus kan ik ze maar beter grijpen.”
Inspiratie
Gevangene zijn en studeren, kan ook voordelen met zich meebrengen. Zo kan het leven in de gevangenis op zich als inspiratie gebruikt worden voor bepaalde opdrachten. “Ik heb originele invalshoeken”, vertelt Tom. Zo gebruikte hij twee jaar geleden een advertentie van ‘Leuven Hulp’, waarop een man stond achter tralies, om reclame te maken voor slijpschijven. “Buiten zouden ze daar minder gemakkelijk opkomen. De docent vond dat toen heel origineel.”
Nu Tom zelf moet fotograferen, denkt hij na over de voordelen van zijn gevangenschap. “Wat fotografie betreft zijn hier wel bepaalde plaatsen die je buiten nooit zal vinden. Het gebouw dateert van 1860. Zo heb je bijvoorbeeld de grote vleugel die qua hoogte en diepte veel mogelijkheden met zich meebrengt. Je kan het een beetje vergelijken met een kerk qua structuur. Ook de kelders zijn heel interessant op dat vlak. Daar zijn de dodencellen van vroeger. Er hangt een onbeschrijfelijke, unieke sfeer.”
Toekomst
De eerste plannen die op Toms agenda staan nadat hij vrijkomt zijn naar huis gaan, een pint pakken met een van zijn docenten en Mechelen eens bekijken. “Als mijn studie dan nog niet klaar is, maak ik ze buiten af. Je hebt wel wat extra ballast en ook schulden. Daar is niets aan te doen.” Zo zal het ook niet gemakkelijk zijn voor hem om werk te vinden. “Als ik ga solliciteren en mogelijke werkgevers zien dat ik de laatste tien jaar in den bak heb gezeten, zullen ze dat niet zo graag hebben.” Ten vroegste binnen twee jaar en tien maanden kan Tom aan zijn leven buiten de gevangenis beginnen.
* De naam van de gedetineerde is gefingeerd.
© 2011 - Supo.be - Jasmin Van San, Elise Wouters en Iris Bellens
