Hoe zou jij omgaan met serieus verhoogde belastingen en stijgende prijzen voor je dagelijkse uitgaven? In Jordanië gingen mensen er begin juni massaal tegen protesteren. Het land in het Midden-Oosten werd altijd gezien als een baken van rust tussen Syrië, Irak, Israël-Palestina en Saudi-Arabië, maar die stabiliteit staat nu onder druk. Wat is er precies aan de hand? Charlotte Vekemans van de Middle East and North Africa Research Group (MENARG) van de Universiteit Gent geeft antwoorden.
Jordanië, facts & figures
- Oppervlakte: 89.342 km² [= bijna 3x België (30.528 km²)]
- Aantal inwoners: 10.172.920 [vs. 11.358.357 in België]
- Werkloosheidscijfer: 18,4 % [vs. 6,04 % in België]
- Staatsvorm: koninkrijk onder leiding van Koning Abdullah II
- Hoofdstad: Amman
- Buurlanden: Syrië, Irak, Israël, Palestina en Saudi-Arabië
- Taal: Arabisch
Waarom werd er de afgelopen weken geprotesteerd in Jordanië?
De protesten kwamen er na een nieuw voorstel van de regering om bepaalde belastingen en prijzen te verhogen, waarmee ze haar staatsschuld wilde aflossen. Het is niet de eerste keer dat zoiets gebeurt, in januari 2018 verdubbelde de regering bijvoorbeeld de prijs van brood, en verhoogde ze de prijzen van benzine, sigaretten, juwelen en bepaalde dranken. Daar kon de bevolking niet mee lachen, want het leven in Jordanië is al heel duur en er is een hoge werkloosheid (18,4 procent, in vergelijking met 6 procent in België, nvdr.).
Wie nam deel aan de protesten?
Een staking, georganiseerd door de vakbonden, mondde uit in protesten. Hirak Shababi sloot zich aan bij de manifestaties, een jongerengroep die ook een belangrijke rol speelde bij de protesten tijdens de Arabische Lente. Vooral in de hoofdstad Amman waren er veel protesten, maar ook op andere plekken in het land.
Zijn de protesten nu gestopt?
Er werd een nieuwe premier aangeduid die de voorgestelde belastingverhoging schrapte. Bovendien beloofden Golflanden Saudi-Arabië, Koeweit en de Verenigde Arabische Emiraten 2,5 miljard dollar aan steun voor Jordanië. De protesten gingen daardoor voorlopig liggen, maar niet iedereen is gelukkig met het resultaat. De Jordaanse regering is heel blij met de beloofde hulp, maar de bevolking weet ook dat dat niet zonder voorwaarden is. Toch zijn de Jordaniërs blij dat de regering naar hun boosheid geluisterd heeft.
Jordanië ligt op een bijzondere plek, tussen buurlanden Syrië, Irak en Palestina-Israël aan de ene kant en de Golflanden aan de andere kant. Wat voelt Jordanië van de onrust in haar buurlanden?
De gebeurtenissen in de rest van de regio hebben de Jordaniërs voorzichtig gemaakt. Ze willen geen oorlogsgeweld in hun land en gaan daarom niet tot het uiterste in de protesten.
Ook de veranderde houding van de VS ten opzichte van Palestina liet de Jordaniërs schrikken, die normaal een trouwe bondgenoot zien in de VS. De nieuwe steun van de Golflanden is een reactie daarop: ze geven symbolisch bescherming aan Jordanië, dat een belangrijke rol speelt voor Palestina.
Jordanië herbergt op dit moment enorm veel vluchtelingen van conflicten in haar buurlanden: op een eigen bevolking van 10 miljoen zijn er officieel 2 miljoen Palestijnen, 660.000 Syriërs (in werkelijkheid zouden het er veel meer zijn) en zo’n 70.000 Irakezen. Hierdoor is het land meer dan ooit afhankelijk van buitenlandse hulp, maar de huidige hulp is niet voldoende. Het land had het al moeilijk, en heeft het door de gebeurtenissen in haar buurlanden dus nog moeilijker gekregen. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF), dat geld aan Jordanië leende, vraagt om besparingen, maar met de situatie in Jordanië vandaag is dat een onmenselijke eis.
Hoe kijken buurlanden naar wat er gebeurt in Jordanië?
In Palestina wordt de situatie met argusogen gevolgd: er zijn zo’n twee miljoen Palestijnen in Jordanië, waardoor het lot van die twee landen sterk met elkaar verbonden is. Als de steun uit Jordanië zou wegvallen, zou dat een ramp zijn voor de Palestijnen. Ook voor de Golflanden is het cruciaal dat Jordanië, één van de weinige andere koninkrijken in de regio, stabiel blijft.
Naast de Golflanden beloofde ook de EU zo’n 20 miljoen euro en de VS gaf eerder al meer dan 6 miljard dollar steun. Bovendien ontving Jordanië in 2016 een lening van het IMF ter waarde van 723 miljoen dollar. Kan je iets meer vertellen over de rol van die buitenlandse financieringen?
Voor Jordanië zijn buitenlandse geldstromen cruciaal. Het land heeft geen eigen natuurlijke rijkdommen en geen toegang tot de zee, dus heeft het minder kansen dan de omringende landen om zelfstandig rond te komen.
Zeker door de vluchtelingencrisis is het land totaal afhankelijk van buitenlandse hulp. Maar daardoor is Jordanië ook afhankelijk van hun politieke beslissingen. Bovendien gaat het steungeld niet altijd naar dingen die belangrijk zijn voor de Jordaniërs.
Hoe zal de situatie in Jordanië verder evolueren?
Veel zal afhangen van de beslissingen van de nieuwe regering en of die een onafhankelijke koers kan varen van buitenlandse geldschieters. De nieuwe premier, Omar al-Razzaz is alleszins een populaire figuur in het land, omdat hij niet gezien wordt als ‘meer van hetzelfde’.
Wat we moeten onthouden? Dat heel veel spelers belang hebben bij stabiliteit in Jordanië
