Razia Arafi (43) werkte als projectcoördinator voor de ngo Moeders voor Vrede in Afghanistan. Toen de taliban vorig jaar op 15 augustus razendsnel de hoofdstad Kaboel overnamen, moest ze halsoverkop alles achterlaten en naar België vluchten. Via de operatie ‘Red Kite’ belandde ze uiteindelijk in Ieper. “Afghanistan omschrijven als een stabiel land onder de macht van de taliban vind ik bizar.”
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met 11.11.11.
Hoe zag uw leven eruit voordat de taliban één jaar geleden de hoofdstad Kaboel overnamen?
Razia Arefi: “Voor de machtsovername van de taliban had ik een fijne tijd. Elke ochtend stond ik op met een plan. Ik had het gevoel dat ik me nuttig kon inzetten. Elke dag bezocht ik verschillende projecten van Moeders voor Vrede. Ik zag van dichtbij hoe de ngo het verschil kon maken voor vrouwen in rurale gebieden. Dat maakte me ontzettend trots. ’s Avonds ging ik fitnessen en volgde ik lessen aan de universiteit. Ik had me ingeschreven voor een master Business Administration. Ik was gelukkig, én druk bezig.” (lacht)
“Ik had ook mijn eigen auto. Dat is niet gebruikelijk voor vrouwen in Afghanistan. In het weekend haalde ik mijn vrienden op en bezochten we een café of restaurant. Mijn man werkte als diplomaat in het buitenland. Mijn zoon studeerde economie in de Chineese hoofdstad Beijing en mijn dochter volgde de opleiding geneeskunde in het Pakistaanse Islamabad.”
“In Afghanistan verwachten de meeste families dat een getrouwde vrouw bij haar man blijft. Maar mijn man had er geen problemen mee dat ik me focuste op mijn eigen ambities en carrière. Als ik hem zou volgen naar het buitenland moest ik mijn activiteiten stopzetten. Dat wou ik niet.”
U stond aan het hoofd van de organisatie Moeders voor Vrede in Afghanistan. Kunt u meer vertellen over hun projecten?
“Het doel van de organisatie is de empowerment van meisjes en vrouwen. We boden opleidingen aan, zoals taal- en computerlessen. Wij leerden ongeletterde volwassen vrouwen lezen en schrijven. Ook meisjes die van hun families niet naar school mochten, konden bij ons terecht. We runden een medische kliniek, waar vrouwen terecht konden voor de nodige verzorging bij hun zwangerschap.”
“We zetten projecten op poten om vrouwen op het platteland financieel onafhankelijk te maken. Moeders voor Vrede start vanuit het idee dat het geen zin heeft om vrouwen bepaalde ideeën op te leggen. We gaven hen de mogelijkheid om kennis op te doen en bepaalde vaardigheden te ontwikkelen. We gingen ervan uit dat vrouwen uiteindelijk zelf voor hun rechten opkomen eens ze financieel onafhankelijk zijn.”
“Voor de machtsovername van de taliban had ik een fijne tijd. Elke ochtend stond ik op met een plan en 's avonds ging ik fitnessen"
“Uit ervaring weet ik dat het niet werkt om workshops te organiseren of speeches te geven. Het is efficiënter om vrouwen bepaalde vaardigheden te leren, zoals lezen en schrijven. Zo kunnen ze hun kinderen en man thuis helpen. Of kunnen ze het gezin mee financieel ondersteunen. Hun echtgenoten observeren dat en uiteindelijk appreciëren ze dat.”
“Mannen zullen altijd de angst hebben dat vrouwen de macht overnemen en tegen hen opkomen. Maar als vrouwen opgeleid zijn, heeft de hele familie er financiële voordelen aan. Mannen en vrouwen vullen elkaar dan juist aan, in plaats met elkaar te concurreren.”
"Elk jaar waren er meer meisjes die naar school gingen"
Hoe was het leven van vrouwen voor de machtsovername van de taliban?
“De grote veranderingen naar meer gendergelijkheid zag je voornamelijk in de grote steden. Maar in het algemeen kon je stellen dat er in het hele land vooruitgang was. Elk jaar waren er meer meisjes die naar school gingen. Niet alleen in de hoofdstad Kaboel, ook in de andere provincies. Toch was er een verschil. In de rurale gebieden was het gebruikelijk dat vrouwen thuis bleven en hun echtgenoot gehoorzamen. In de grote steden was het al meer genormaliseerd dat mannen en vrouwen naast elkaar werkten en samen activiteiten deden.”
Hoe voelt u zich bij uw onverwachte vlucht uit Afghanistan?
“De machtsovername van de taliban was voor mij een complete shock. Niemand in het land verwachtte dat ze zo snel en gemakkelijk de hoofdstad Kabul zouden omsingelen. Het was niet mijn plan om te vluchten en naar België te komen. Als je iets plant, dan pak je je koffers in. Je denkt na welke spullen en kleding je zal meenemen. Je plant je reis in en je droomt over welke plaatsen je zal bezoeken. 15 augustus was eerst voor mij een dag zoals een andere. Ik was aan het werken op mijn kantoor toen ik plots mensen zag wegrennen. Op het nieuws hoorde ik dat de taliban de stad hadden overgenomen.”
“Ik haastte me meteen naar huis, deed alle lichten uit en sloot de gordijnen. Zo leek het alsof er niemand woonde. Ik was bang. Mijn man en kinderen waren in het buitenland. Mijn buren wisten dat ik zonder mijn gezin leefde en dat was mogelijk gevaarlijk. Er was niemand die me kon beschermen, ik zat thuis opgesloten. Na twee dagen belde mijn oom me op. Hij vroeg of ik naar zijn huis kon komen. Ik trok een boerka aan zodat ik helemaal bedekt was, behalve mijn ogen. Zo hoopte ik dat niemand me zou herkennen. Ik belde een taxi en reed zo naar het huis van mijn oom.”
“Daarna kreeg ik het bericht van de Belgische ambassade dat ik op de evacuatielijst stond. Ik moest meteen naar de luchthaven komen. Het enige wat ik mocht meenemen, was een kleine rugzak met wat water en snacks. Kun je je dat inbeelden? Ik heb een heel leven opgebouwd de afgelopen twintig jaar, dat moest ik allemaal opeens zomaar achterlaten.”
"Afghanistan omschrijven als een stabiel land onder de macht van de taliban vind ik bizar. Een vriendin van mij is vermoord door een taliban nadat ze een trouwfeest bezocht"
Dirk Van den Bulck, de commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, zei in een interview in De Standaard dat Afghanistan stabieler is onder de taliban en dat het risico op willekeurig geweld is afgenomen. Hij vertelde ook dat Afghanen veilig kunnen terugkeren, maar dat ze liever in België blijven vanwege socio-economische redenen. Bent u hiermee akkoord?
“Afghanistan omschrijven als een stabiel land onder de macht van de taliban vind ik bizar. Elke dag zijn er target killings, zelfmoordaanslagen, bermbommen, gevangenschap en onderdrukking. Hoe kun je dan spreken van een veilige natie?
“De Taliban target en vermoordt gewone burgers. Ze slaan zowel mannen en vrouwen zomaar op straat, zonder aanleiding. Een vriendin van mij is vermoord door een taliban nadat ze een trouwfeest bezocht. Er was een checkpoint waar ze verplicht moesten stoppen, maar dat hadden ze per ongeluk door de donkerte niet gezien. Hij begon hen te beschieten. Mijn vriendin raakte vast in de vuurlinie. Er is niemand die deze acties veroordeelt, er is geen gerechtigheid.”
“In Muharram (de eerste maand van het jaar van de islamitische kalender, red.) waren er overal explosies in Kaboel. Maar je hoort er niets over op het nieuws hier. Nieuwe groeperingen, die mogelijk een band hebben met Al Qaida, targetten sjiieten en de Hazara. Op de tiende dag van de maand Muharram legden de taliban het internet plat. Zo wist niemand wat er gaande was. Iedereen was in paniek, en niemand kon een hele dag lang zijn geliefden en familie bereiken.”
“Families moeten hun dochters en al hun spullen verkopen om te overleven. Je ziet geen enkele hoop meer op hun gezichten. Meisjes en vrouwen worden verkracht en voor dood op straat achtergelaten. Afghanen die vluchtten naar Pakistan, Iran en Turkije worden absoluut niet goed behandeld. Maar niemand praat erover in België! Toen de taliban Afghanistan net hadden overgenomen, wilden alle journalisten met mij praten. Ik was als het ware een trend. Maar het afgelopen jaar heb ik niets meer van die journalisten gehoord. De situatie in Afghanistan en de slechte behandeling van vluchtelingen in de buurlanden komt amper aan bod in het nieuws.”
