Vzw Europahuis Ryckevelde trekt Vlaanderen door en voert op openbare plaatsen actie tegen fake news. Afgelopen woensdag stonden ze in Antwerpen. “Wij willen de mensen bewust maken van al het fake news dat circuleert,” zegt Rosalie De Waele van de Brugse organisatie.
Met deze actie hoopt Europahuis Ryckevelde mensen te leren hoe ze desinformatie en fake news kunnen herkennen. “Naar aanloop van de verkiezingen in mei is het belangrijk om de burgers te informeren. Fake news komt vaak voor en kan de publieke opinie beïnvloeden.”
Fake news is nepnieuws in een geloofwaardig jasje. “Het kan een samenleving ontwrichten en mensen tegen elkaar opzetten,” aldus De Waele. Op de site van de vzw kan je zelf testen of je fake news herkent. Je vindt er een lijst op met negen signalen om een vals nieuwsartikel te detecteren. “De grootste valkkuil is vaak de bron,” zegt De Waele. “Bij een bijna identieke kopie van een betrouwbare nieuwsbron gaan mensen vaak de mist in. Ze herkennen nepnieuws het snelst als er een sensationele foto of titel bij staat.”
Steekproef in Antwerpen
Om de proef op de som te nemen trek ik met een aantal voorbeelden te stad in. Een van de eerste mensen die ik tegenkom is Merel (20) “Ik zie dit wel in de krant staan, maar geloof niet dat voedingsstoffen en aderverkalking een verband hebben,” zegt ze. Ze bekijkt een artikel met een lange titel over aderverkalking en bestempelt het meteen als fake news. Merel blijkt de juiste reflext gehad te hebben: volgens Rosalie De Waele moet je in eerste instantie goed nadenken of je wel echt gelooft wat er staat. Ook met titels die veel woorden bevatten, zoals deze (‘Het blijkt toch maar weer dat ziekte zoals aderverkalking verband houdt met gebrek aan voedingsstoffen’), is het opletten geblazen.
Iets verderop ontmoet ik Brigitte (57). Zij krijgt twee versies van de website van de Amerikaanse nieuwszender ABC News te zien. Een is de echte, de andere een valse. Het blijkt meteen al wat moeilijker om de echte website eruit te halen. Maar Brigitte wijst toch naar de link: “Zelfs zonder alles goed door te lezen, kan de URL een goede indicator zijn,” zegt ze.
Nicole (21) twijfelt even bij een artikel van VRT NWS. Die zegt dat leerlingen tijdens een klasbezoek aan het Nike-magazijn geen concurrerende schoenen mogen dragen. “Het lijkt me overdreven, maar ik geloof het wel,” zegt Nicole. Brigitte daarentegen twijfelt: “Volgens mij is het door Nike geschreven. Ik vind het heel publiciteitsgericht en begrijp niet waarom VRT NWS dit zou publiceren. De afbeelding doet me ook vermoeden dat het nepnieuws is.” Het artikel was geen fake news, maar ook een afbeelding kan een goede indicator zijn voor onwaar nieuws.
Heldere verklaringen
Europahuis Ryckevelde probeert alles wat met de Europese Unie te maken heeft op een heldere manier uit te leggen. “We leggen complexe thema’s uit op een niveau waarop iedereen, welke leeftijd ook, het kan begrijpen. We willen zoveel mogelijk mensen bereiken,” zegt Rosalie De Waele. “Over de Europese verkiezingen geven we momenteel veel workshops.”
Dit artikel werd gepubliceerd door Het Nieuwsblad - online op 01/03/2019
