In 2021 lieten 5.237 mensen zich uitschrijven uit het doopregister: een verviervoudiging tegenover het jaar voordien. Dat blijkt uit het nieuwe jaarrapport De Katholieke Kerk in België 2022. Secularisering is niets nieuws, maar waarom ligt het cijfer dit jaar zo hoog? “Het is enerzijds het gevolg van de uitspraak dat homoseksuele relaties zondig zijn en anderzijds een reactie op het rapport over seksueel misbruik in de Franse kerk.”
Het nieuwe rapport over de Katholieke Kerk in België stelt dat vorig jaar 5.237 mensen een aanvraag indienden om zich te laten uitschrijven uit het doopregister. Dat is niet hetzelfde als ‘ontdopen’, legt Jeroen Moens, communicatiemedewerker van de Belgische Bisschoppenconferentie, uit: “Volgens de sacramentele theologie is het doopsel een sacrament dat je niet ongedaan kunt maken. Een aanvraag tot uitschrijving uit het doopregister wordt vaak afgekort als een ontdoping, maar strikt genomen kan je jezelf niet laten ontdopen en is het dus slechts een symbolische daad.”
“Het cijfer gaat jaar per jaar op en neer, naargelang de kerkelijke actualiteit” – Jeroen Moens (communicatiemedewerker Belgische Bisschoppenconferentie)
Moens, die het nieuwe rapport opstelde, verklaart dat de aanvraag tot uitschrijvingen gelinkt is aan de actualiteit. “Dat cijfer gaat jaar per jaar op en neer, naargelang de kerkelijke actualiteit. We denken dat de belangrijkste reden voor de stijging van dit jaar langs Vlaamse kant de commotie in maart 2021 was”, zegt Moens. De Congregatie voor de Geloofsleer herbevestigde toen haar standpunt dat homoseksuele relaties zondig zijn.
“Als reactie daarop zagen alle bisdommen een stijging van het aantal aanvragen. Daarnaast reageerde de jongerenafdeling van Open VLD in Gent op dat statement met een standaardformulier voor uitschrijving. Ook die actie kan een stimulans geweest zijn voor het hoge aantal uitschrijvingen. In Wallonië ziet Moens een andere verklaring: “In Franstalig België is het waarschijnlijk een reactie op het rapport over seksueel misbruik in de kerk in Frankrijk.”
“Ik kon niet anders”
Eén van die 5.237 personen die zich lieten schrappen is Matthias Vandenbulcke, radiopresentator bij Q-Music. Dat deelde hij destijds op zijn Instagrampagina. Hij trok na de uitlating van de Congregatie voor de Geloofsleer meteen zijn conclusie. “Omdat mijn doopsel dertig jaar geleden plaatsvond, had ik er nooit een wrang gevoel bij. Maar toen ik de uitspraak van het Vaticaan hoorde, dacht ik: ‘Wow, ik kan niet aangesloten zijn bij een instelling die zo praat over mij als persoon. Zeker niet als die uitspraak vanuit het Vaticaan, het hartje van de Katholieke Kerk, komt.’ Toen heb ik meteen beslist om mij te laten ontdopen. Het is slechts iets puur administratiefs, maar ik heb gedaan wat ik moest doen. Hoewel ik iedereen die gelooft respecteer, kon ik persoonlijk niet anders.”
Vandenbulcke betreurt de uitspraken van het Vaticaan en had de stap liever niet gezet. “De Katholieke Kerk heeft ook heel veel mooie waarden en normen zoals vriendschap, liefde en eerlijkheid”, vertelt hij, “maar omdat het geloof mij als persoon niet aanvaardt, moest ik mij jammer genoeg wel uitschrijven. De Kerk probeert te moderniseren, maar schiet op veel vlakken nog tekort. Ik vind dat ze altijd wat achter de feiten aanloopt. Stel dat ze nu haar mening zou herzien, zijn dat voor mij vijgen na Pasen.”
“Stel dat de Kerk nu haar mening over de holebigemeenschap zou herzien, dan zijn dat voor mij vijgen na Pasen” - Matthias Vandenbulcke (radiopresentator Q-Music)
Schrijfster en docente Renate Breuer komt uit Nederlands Limburg en ook daar was het in haar kindertijd doodnormaal dat je gedoopt werd. In haar column schrijft ze dat religie al decennialang geen rol meer speelde in haar leven. “Ik wist wel dat ik nog ergens te boek stond als lid van de Rooms-Katholieke club, maar ik vermoed dat ik dat hele doopregister zag als een onschuldige relikwie uit lang vervlogen tijden.”
Tot zij, net als Matthias Vandenbulcke, kennisnam van het statement uit Rome. “Toen ik het nieuwsbericht las waarin het Vaticaan zich nog maar eens permitteerde mensen te veroordelen op basis van hun geaardheid, was ik er helemaal klaar mee.” Breuer stuurde daarop meteen een mail naar Bisdom Roermond met het verzoek haar uit het doopregister te verwijderen.
“Een Kerk die tegen de liefde is, is niet mijn Kerk” – Renate Breuer (schrijfster en docente)
Nadenken over inclusie en verbinding
“Mijn jarenlange nalatigheid sloeg plots om in pure verontwaardiging”, besluit ze. “Het veroordelen en uitsluiten van mensen strookt niet met mijn waarden. Als de Kerk dan toch op zoek is naar enige relevantie, zou het Vaticaan beter nadenken over inclusie en verbinding: een boodschap van liefde uitdragen in plaats van eentje van anti-liefde. Want een Kerk die tegen de liefde is, is niet mijn Kerk.”
