Op een dag als "International Roma Day" willen Roma naar buiten komen met hun identiteit. Zo zijn er in Gent vier dagen lang "Roma days", georganiseerd door de Romagemeenschap.
"Roma's en niet-Roma's zouden meer met elkaar in contact moeten komen. Ze hoeven daarom niet alles van elkaar te weten, maar kunnen elkaar wel leren kennen", vertelt Martin Balogh van het Roma-platform Gent. Balogh is ook lid van De Karavaan, een duurzaam muziek- en theaterproject dat Roma- en niet-Roma-muzikanten samenbrengt.
Roots
De Roma vinden hun roots in Noord-Indië en trokken later naar Oost-Europa. Sinds meer dan 5 eeuwen zijn er ook in ons land Roma. Maar vanaf het begin van deze eeuw voegde er zich nog een groot aantal bij.
Zij ondervinden struikelblokken op verschillende vlakken. De voornaamste zijn: het onderwijs aan Romakinderen, toegang tot werkgelegenheid, toegang tot huisvesting en toegang tot gezondheidszorg.
Hoewel die struikelblokken vandaag de dag nog reëel zijn, is er volgens de Dienst Roma en Woonwagenbewoners uit Brussel een positieve evolutie. Vooral op vlak van onderwijs is er een vooruitgang. "10 jaar geleden was onderwijs niet eens een issue voor de Roma, nu zien we dat steeds meer Roma-jongeren een diploma secundair onderwijs behalen", vertelt Koen Geurts van de Dienst Roma en Woonwagenbewoners.
Recent wordt ook sterk ingezet op werkgelegenheid. Dat heeft onder meer te maken met het feit dat in 2014 de Europese arbeidsmarkt volledig openging voor Roemenen en Bulgaren.
Na hun toetreding tot de Europese Unie in 2007 mochten de Roemenen en Bulgaren wel reeds knelpuntberoepen uitvoeren, maar hiervoor waren meestal kwalificaties nodig die Roma doorgaans niet hadden: diploma's of een bepaalde scholing. Daarom begonnen veel Roma als zelfstandige, als bijvoorbeeld ijzerverzamelaar, dagbladhandelaar of autoverkoper.
"In tegenstelling tot wat vele mensen verwachtten, kregen we bij de liberalisering van de arbeidsmarkt in 2014 niet te maken met een stormloop van Roma. Die piek waren we al voorbij."
De dienst Roma en Woonwagenbewoners zette zo'n 7 maanden geleden een traject op poten dat wou inzetten op werkgelegenheid. Het project wordt ondersteund door het ESF (Europees Sociaal Fonds) en de Vlaamse overheid.
De Roma die zich opgaven krijgen taallessen en sollicitatievaardigheden. "Wij zijn aangenaam verrast door de interesse vanuit de Romagemeenschap. Vooral jongeren willen vooruit. Wij zijn hoopvol voor de volgende generatie."
Vanwaar die uitsluiting?
Roma worstelen tot op vandaag nog met talloze vooroordelen die gegroeid zijn doorheen de geschiedenis. De oorspronkelijke Roma leefden als nomaden. Ze verbleven op de velden van de toenmalige boeren en gebruikten hun voorzieningen. Beide levenswijzen stonden lijnrecht tegenover elkaar en veroorzaakten hier en daar wrevel.
Geurts: "Het begin van die uitsluiting kan te situeren zijn in de tegenstellingen: honkvast tegenover rondtrekkend en bekend tegenover onbekend. Vanuit die voedingsbodem ontstond een problematische relatie, gebaseerd op wantrouwen tussen Roma en niet-Roma. Hoewel zo’n veronderstellingen aanneembaar zijn, blijft het natte vingerwerk."
Identiteit naar buiten brengen
Hoewel het woord "Roma" een negatieve connotatie heeft, zijn veel Roma trots op hun identiteit. Anderen verbergen die liever, om zo hun kansen in de samenleving hoog te houden. Binnen de gemeenschap zijn de Roma niet beschaamd om hun identiteit te benoemen. Het is vooral tegenover de Gadje, de niet-Roma, dat ze die verstoppen.
“Eigenlijk kan men niet spreken over dé Roma”, vervolgt Geurts. “Ze komen uit verschillende landen, spreken verschillende talen en hebben verschillende gebruiken. Een Roma uit Bulgarije verschilt van een Roma uit Slovakije.” Maar een Gentenaar verschilt uiteraard ook van een Leuvenaar. Die op zijn beurt dan weer verschilt van een Nederlander. Die dan weer meer raakvlakken kan hebben met een Roma dan met een andere Nederlander. De gelijkenissen zijn talrijker dan we zouden denken.
© 2016 - StampMedia - Flore De Pauw
Dit artikel werd eerst gepubliceerd op deredactie.be op 08/04/2016
