Door Alicia de Geus Shirel
“Ik krijg 25 euro zakgeld van mijn ouders en ik hou 20 euro aan de kant voor mijn sigaretten en 5 euro voor mijn eten. Zo verslaafd ben ik geworden.” Dat zegt de zeventienjarige Thomas. “Mijn ouders roken al sinds mijn geboorte. Ik denk dat ik daardoor ook in dit wereldje terecht ben gekomen.”
Ik ging op stap in het centrum van Mechelen waar ik jongeren interviewde die aan het roken waren. Sommigen waren 15 jaar en vertelde me dat het heel makkelijk is om sigaretten te kopen. “Je stapt gewoon de nachtwinkel binnen en voor een pakje tabak word je ID niet gecheckt”, zegt Bas (15).
Marie (16) zegt: “Ik rook, omdat het mij een rustgeven gevoel geeft. Het maakt mij gelukkig. Ik vraag af en toe extra zakgeld om mijn sigaretten te kunnen kopen, want het wordt te duur.”
In 2017 voerde het Trimbosinstituut een onderzoek uit en ontdekte het dat de hersenen van jongeren gevoeliger zijn voor de belonende effecten van nicotine in vergelijking met die van volwassenen. Belonende prikkels spelen een belangrijke rol bij hun rookverslaving en de ontwikkeling van nicotineafhankelijkheid.
Veel jongeren geven er de voorkeur aan om losse tabak te kopen en hun sigaretten zelf te rollen. Het Vlaams instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie zegt dat een gerolde sigaret in België tot vier keer goedkoper is dan een gewone sigaret.
Losse tabak
Drie van de vijf jongeren die we hebben geïnterviewd rollen hun sigaretten zelf, omdat ze vinden dat het goedkoper is. “Een pakje tabak kost 7 euro en daar kom ik ongeveer twee weken mee toe”, zegt de zeventienjarige Thomas. “Een pakje gewone sigaretten kost 8,50 euro en daar kom ik niet eens een week mee toe.”
Tot onze verbazing zegt een meisje van 19 dat tabak haar goed laat voelen en dat ze het nodig heeft om tot innerlijke rust te komen. “Ik zal altijd tabak blijven kopen, hoe duur het ook wordt.”
Ook het verhaal van Vincent (18j) is opvallend. Hij vertelt dat hij op een bepaald moment zijn kleren online is beginnen verkopen om zijn sigaretten en tabak te kunnen betalen.
Elien (18) vertelt dat ze op 13-jarige leeftijd door een foute vriendengroep is beginnen roken. Ze vindt dat jongeren erg beïnvloed worden door hun sociale omgeving. Elien is nu achttien jaar en rookt al vijf jaar. Ze heeft al geprobeerd om te stoppen, maar het is moeilijk omdat ze er constant mee geconfronteerd wordt in haar omgeving. “Roken is een deel geworden van wie ik ben. Het zit ingegroeid in mijn routine. Daarnaast helpt het om mijn stress te laten zakken, wanneer die hoog oploopt.”
Catherine Meurisse (tabakoloog): “Roken is meer dan een verslaving op lichamelijk niveau”
Catherine Meurisse is naast apotheker ook tabakoloog. Ze helpt rokers om te stoppen met roken aan de hand van gesprekstherapie. Ze maakt een rookprofiel van haar client en stelt een rookstopplan op maat op.
“Doorheen de jaren zijn er verschillende nicotinevervangers op de markt gekomen. We spreken over nicotinepleisters, nicotinezuigtabletten, nicotinekauwgum, nicotinespray en de nicotine-inhaler. Dit zijn middelen die je bij de apotheek kan kopen. Ze zijn geregistreerd als geneesmiddelen. Het helpt alleen om de lichamelijke afhankelijkheid van nicotine af te bouwen en helpt niet bij de mentale afhankelijkheid.”
Prijsstijging
“Met de tabakologenverenging staan we achter het model van Nieuw-Zeeland. Daar kost een pakje sigaretten ongeveer 22 euro. “Dat zal jongeren ontmoedigen om ermee te beginnen”, zegt Meurisse. De meeste jonge rokers bevinden zich in een lagere sociale klasse en de hoge kostprijs van de sigaretten kunnen ze moeilijk betalen. Catherine Meurisse vindt dat de overheid zich meer moet richten op die kwetsbare groepen door ze extra te begeleiden en door de toegankelijkheid tot een tabakoloog groter te maken.
Jongeren tot 21 jaar genieten nu al van verhoogde terugbetalingen en betalen 1 euro per kwartier voor een raadpleging met een tabakoloog, maar weinig jongeren weten dit.