Hoe meer macht, hoe minder btw

Sommige artikels publiceer je met frisse tegenzin. Het artikel ‘Europees njet voor btw-nultarief digitale kranten’ dat we gisteren online zetten, is er zo een. Het gevolg ervan zou immers kunnen zijn dat kranten straks 21 procent btw moeten betalen op al hun digitale producten. Tot nu toe werd er ‘in den duik’ gewoon geen btw betaald en dat scheelt een flinke slok op de borrel voor de krantenuitgevers die nu al massaal mensen op straat zetten of via doorgedreven synergieën verkapte besparingsrondes doordrukken.

Het is het soort artikel dat ons in de sector niet in dank wordt afgenomen. Bovendien lijkt het rancuneus. Dat is het niet, maar het gegeven dat Apache.be wel braaf 21 procent btw betaalt terwijl digitaal nieuws van kranten vrijgesteld van btw de deur uitgaat, maakt het niet evident om een verhaal te vertellen waarvan de essentie ver voorbij die ongelijkheid reikt. Het gaat immers over politiek en mediamacht, over een stuitend gebrek aan transparantie. Over datgene waar reguliere media niet over schrijven omdat ze er zelf een miljoenenbelang bij hebben.

Voorbarig

De feiten zijn wat ze zijn: voormalig minister van Financiën Steven Vanackere (CD&V) kondigde anderhalf jaar terug een deal met Europa aan. Kranten zouden voor hun digitale varianten, net zoals dat het geval is voor de papieren krant, geen btw meer moeten aanrekenen, tenminste voor zover het om ‘identieke replica’s’ van de papieren krant gaat.

Helaas sprak toenmalig minister Vanackere voor zijn beurt. Op zijn officiële aanvraag bij de Europese Commissie volgde immers een droge njet. Er was helemaal geen deal met Europa en krantenuitgevers moeten van Europa wel degelijk 21 procent btw betalen, ook op hun identieke digitale replica’s.

Hoewel de brief uit Europa twee weken na zijn voorbarige aankondiging in de bus van Vanackere viel en aan duidelijkheid niets te wensen overliet, hoorden we de ex-minister van Financiën er nooit meer over. Ook zijn opvolger, Koen Geens repte met geen woord over de voorbarige communicatie van zijn voorganger. In tegendeel: met de krantenuitgevers werd het op een akkoordje gegooid. Ondanks de weigering van Europa zouden ze toch een vrijstelling krijgen van btw. Niet officieel, wel officieus: met de btw administratie werd immers afgesproken dat er gewoon niet zou gecontroleerd worden. Het gevolg is dat kranten voor hun digitale producties vandaag geen btw betalen. Dat u daarover niets in uw krant las, zal u wellicht niet verbazen.

Belgische oplossing

Nu zijn er beslist argumenten om kranten, of ze nu digitaal of van papier zijn, een vrijstelling van btw te gunnen. Het is een verdedigbare vorm van indirecte perssteun, al moeten de modaliteiten volgens ons dan grondig worden herzien. Wat wel tegen de borst stuit – en wat ons drijft om dit soort ‘lastige artikels’ wel te schrijven – is de blijkbaar typisch Belgische oplossing die krantenuitgevers en politieke wereld samen uitdokterden: in alle stilte gewoon geen btw laten betalen. Dat de schatkist zo een paar miljoen euro misloopt? Zolang niemand er wat over schrijft, is er geen probleem. Wat niet weet, niet deert.

Een probleem kwam er pas toen Apache.be schreef over de stiekeme belangenbehartiging op de nietsvermoedende kap van de belastingbetaler. Mocht bijvoorbeeld de bouwsector met de overheid afspraken maken dat er geen btw-controles zouden komen en er bijgevolg ook geen btw zou moeten worden betaald, dan zouden kranten daar terecht schande van spreken. Gaat het over de kranten zelf, dan staat het niet in de krant.

Mediapart

Geef ons dan maar het voorbeeld van de Franse nieuwssite Mediapart. Die protesteerde zeer terecht tegen de ongelijkheid op het vlak van btw tussen print en digitaal. Mediapart betaalde uit protest geen btw, startte een petitie op, verenigde zich met andere sites en deed alles wat in haar macht lag om haar daad van verzet wereldkundig te maken. Het conflict werd op die manier op de spits gedreven en het kwam uiteindelijk tot een btw-controle waarbij de fiscus een miljoen euro aan achterstallige btw eiste van Mediapart. Het conflict escaleerde, kreeg een politieke dimensie en leidde uiteindelijk tot een wetgevend initiatief in Frankrijk dat een gelijke berechting tussen papier en digitaal installeert op het vlak van btw. Frankrijk kantte zich daarmee uitdrukkelijk tegen Europa, maar heeft de discussie binnen de unie wel aangezwengeld met als gevolg dat er volgend jaar ook Europees wellicht een gelijkstelling komt.

Die Franse aanpak zet Europees iets in beweging, in schril contrast met de ‘Belgische aanpak’ waarbij in den duik geritseld en geregeld wordt tussen media en politiek. Zelfs toen Meyrem Almaci (Groen) een parlementaire vraag over het thema stelde aan minister Geens, volgde een nietszeggend antwoord en werd de regeling dat er gewoon niet gecontroleerd wordt staalhard ontkend. Nochtans volstaat het om een digitaal abonnement te nemen en een factuur te vragen om te zien hoeveel btw kranten vandaag aanrekenen voor hun digitale nieuwsproducten, identieke replica’s of niet: nul procent. Het weze hen gegund, maar niet op deze manier.

Twee maanden terug lanceerde Apache.be, samen met een aantal andere nieuwsorganisaties Media21. Samen vragen we een toekomstgericht mediabeleid. Een correcte regeling op het vlak van btw maakt daar deel van uit.

Tom Cochez