Zonder de toegankelijke gezondheidszorg, ziekteverzekeringen en werkloosheidsuitkeringen zou de realiteit tijdens de coronacrisis helemaal anders zijn. Toch scoort sp.a, de partij die bekendstaat als dé verdediger van de sociale zekerheid, historisch laag. Komt daar verandering in? We spraken met professor sociaalzekerheidsrecht Inger De Wilde (UGent) en politicoloog Nicolas Bouteca (UGent).
“Ik ben best trots op wat de sociale zekerheid kan opvangen. Het is de grootste buffer om de crisis te kunnen managen. Daar hangt natuurlijk een prijskaartje aan vast, maar het systeem werkt zoals het zou moeten”, vertelt professor sociaalzekerheidsrecht Inger De Wilde. “Iemand die nu technisch werkloos is, verliest een deel van zijn loon, maar stel dat dat systeem er niet zou zijn? Dan is er sprake van een schorsing van de arbeidsovereenkomst zonder loon of zelfs ontslag. Kijk maar naar de Verenigde Staten. Daar zijn massaal mensen ontslagen”.
De sp.a is de partij in Vlaanderen die traditioneel het monopolie heeft op het thema sociale zekerheid. Op hun website prijkt niet voor niets: “Dit jaar bestaat de sociale zekerheid 75 jaar. Destijds was het onze verdienste dat die zekerheid voor de mensen er kwam”. Als een van de oudste partijen heeft de socialistische partij doorheen de jaren in heel wat federale regeringen gezeten. Toch is haar populariteit de laatste jaren aanzienlijk gedaald. In de verkiezingen van 26 mei 2019 haalde ze voor het federaal parlement slechts 6,7 procent van de stemmen.
"Door de coronacrisis ziet iedereen het belang in van een sterke gezondheidszorg die gefinancierd wordt door de overheid. Je kan er dus van uitgaan dat dit in het voordeel zal zijn van de socialisten.”
Een heropleving?
Vandaag staat het thema van de sociale zekerheid weer centraal. Zorgt dat ervoor dat de sp.a ook meer aandacht zal krijgen? Uit een bevraging bij studenten politieke wetenschappen van de Universiteit Gent blijkt alvast van wel. Waar de partij vorig jaar slechts 5 procent scoorde bij de bevraging, scoort ze nu bijna 17 procent. Zo wordt ze de derde partij onder de studenten, na Groen en Open vld. Die groei is wellicht deels te danken aan de coronacrisis. Politicoloog, Nicolas Bouteca, maakt wel een kanttekening: “Het zal ook te maken hebben met de figuur van Conner Rousseau, de nieuwe partijvoorzitter, die bij jongeren vrij populair is.”
“Een van de wetten in de politieke wetenschappen is dat als het thema waar een partij eigenaar van is, centraal komt te staan in een debat, die partij daar electoraal gezien de vruchten van kan plukken. Dat zag je heel sterk in 1995, toen de voorganger van de sp.a, de SP, betrokken was bij allerlei corruptieschandalen. Omdat het thema sociale zekerheid centraal stond tijdens de verkiezingen deden ze het toch relatief goed. Door de coronacrisis ziet iedereen het belang in van een sterke gezondheidszorg die gefinancierd wordt door de overheid. Je kan er dus van uitgaan dat dit in het voordeel zal zijn van de socialisten”, aldus Bouteca.
“Jongeren ervaren in hun directe omgeving veel meer wat het betekent om een opvangnet te hebben. Bijvoorbeeld wanneer hun ouders gebruikmaken van het systeem van tijdelijke werkloosheid of hun grootouders in een zorginstelling verblijven, maar ook omdat de lessen op school wegvallen. Sociale zekerheid is prominenter aanwezig en dat zorgt voor een grotere bewustwording. Dat kan een impact hebben op politiek vlak. Voorzitter, Conner Rousseau, brengt dat verhaal ook op een heel toegankelijke manier.”
"Of het politieke landschap echt zal verschuiven naar links? Dat denk ik niet."
Wat met andere partijen?
Zowel Bouteca als De Wilde benadrukken dat er geen enkele Vlaamse partij pleit voor het afschaffen van de sociale zekerheid. “Gezondheidszorg ligt heel gevoelig bij de Vlaming. Als politieke partij kan je dus weinig garen spinnen als je hier op wil besparen. Werkloosheidsuitkeringen zijn een ander verhaal. Daar durft men wel op te besparen, zeker partijen zoals Open Vld en N-VA zijn voor strengere regels. In deze crisis zullen ze eerder het verhaal brengen dat er een voldoende sterke economie nodig is om die sociale zekerheid te financieren”, aldus Bouteca.
De Wilde: “Het is vooral Open Vld die staat voor een sterker geprivatiseerde sociale zekerheid. Maar dit op een veel gematigdere manier dan in de Verenigde Staten. Daar is de zorgverlening sterk geprivatiseerd, wat ervoor zorgt dat er sprake is van een kloof tussen burgers die de financiële middelen hebben voor een goede zorgverzekering en burgers die dat niet hebben.”
Bouteca: “Of het politieke landschap echt zal verschuiven naar links? Dat denk ik niet. Het economisch verhaal is ook belangrijk en zolang de rechterzijde niet te radicaal wil besparen, heeft ze weinig te vrezen. Kiezers stappen ook niet zo snel over van de rechterzijde naar de linkerzijde of omgekeerd. Ze twijfelen ofwel tussen verschillende rechtse partijen of verschillende linkse partijen. Er zijn daarbij nog zoveel andere factoren die meespelen: de voorzitters en de aantrekkingskracht van andere kopstukken.”
De Wilde: “We zitten nu nog midden in de crisis. Veel hangt af van wat er de komende periode gebeurt. Onverwachte gebeurtenissen hebben in het verleden het resultaat van verkiezingen soms al sterk beïnvloed, neem de dioxinecrisis (een voedselschandaal in 1999 waarbij giftige stoffen in verschillende voedselproducten zaten in België, red.). Andere gebeurtenissen beïnvloeden verkiezingen dan weer totaal niet. Het is te vroeg om voorspellingen te doen.”
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 29/05/2020
