Drie jaar geleden kwam Haidar Gholan Khalili vanuit Iran naar België. Het leven in het asielcentrum was er een van overleven en getolereerd worden. Tot vorige zomer: toen werd Haidar ontdekt door beeldend kunstenaar Alexander D’Haese. Eind deze week exposeert hij in Antwerpen voor Art4refugees. Tijd voor een gesprek.
“Zo, hier is het rustiger.” Tot daar de smalltalk. Haidar reageert alleen met een glimlach, want zijn Nederlands is work in progress. Ik ontmoet de Iraniër op een vernissage waar Alexander D’Haese exposeert. We ruilen de expositieruimte in voor een lokaaltje waar we geen menigte moeten overstemmen. Om de stilte niet ongemakkelijk te laten worden, vuur ik gewoon mijn eerste vraag af. Haidar knikt en glimlacht opnieuw. De tolk zet zich schrap.
Hoe zou je je eigen stijl omschrijven?
Haidar Gholan Khalili: Mijn stijl en techniek liggen niet echt vast. Ik werk met graffiti, teken, maak collages met bestaand materiaal... De keuze van de techniek hangt voor mij heel erg af van het onderwerp. Soms werkt een gewone tekening het beste, soms ga ik op zoek naar andere technieken om mijn idee zo goed mogelijk te realiseren.
Hoe ben je daartoe gekomen?
Toen ik begon, zei Alexander tegen mij: “Je hebt deze materialen, wat kan je daarmee doen?” Ik ben daarmee aan de slag gegaan. Ik monteerde knipsels uit magazines tot nieuwe gehelen. Die techniek is belangrijk gebleven in mijn werk. Aan de andere kant is er mijn oosterse achtergrond die mijn kleurgebruik sterk beïnvloedt. Mijn werk is eigenlijk een mix van die twee elementen.
Was je in Iran al met kunst bezig?
In mijn thuisland tekende ik al, maar tentoonstellingen waren daar geen optie voor iemand als ik. Er was geen cultuurcentrum of mensen die me kansen wilden geven. Zelfs aan papier komen was een probleem. Maar ik had daar zeker al veel ideeën, wensen en dromen, maar geen manier om die tot uiting te brengen. Dat heb ik hier in België wel.
Zijn die dromen en wensen het belangrijkste thema in je werk?
Ja, zeker.
Over welke dromen hebben we het dan?
Mijn grootste droom is dat er geen oorlog meer is. Ik wist nooit hoe ik dat tegen mensen moest zeggen. Nu heb ik via kunst de goede manier gevonden om die droom te uiten, om mijn boodschap te brengen. Alexander heeft ervoor gezorgd dat ik die kans krijg. Hij heeft me enthousiast gemaakt om hiermee verder te gaan, en om hard te werken.
Waarom is dat thema zo belangrijk voor jou?
Ik woonde in de provincies Sistan en Baloetsjistan in Zuid-Iran. Daar, aan de grens met Pakistan, zijn veel problemen door drugssmokkel en conflicten tussen sjiieten en soennieten. Ikzelf ben christen, wat in Iran al een probleem op zich is. In zekere zin ben ik altijd landloos geweest.
Is je vredesboodschap aan Iran gericht?
Ik heb een enorme haat tegenover oorlog in het algemeen, overal. Ik heb er heel slechte herinneringen aan. Maar ik probeer dat in mijn kunst achter me te laten: om niet op het slechte te focussen, maar een boodschap van vrede te brengen. Als er vrede in Europa kan zijn, waarom kan dat dan niet in andere delen van de wereld? De ene oorlog is nog niet gedaan of er begint een nieuwe. Ik snak naar rust en vrede en wil dat ook voor andere mensen.
Je was lange tijd ‘landloos’, zeg je. Is België nu wel een thuisland voor jou?
Ja, echt waar. België is mijn thuis geworden. Ik voel me hier veilig. Mijn werk als kunstenaar geeft me veiligheid en houvast, én een thuis. Daar ben ik Alexander enorm dankbaar voor.
Heeft de kunst ervoor gezorgd dat je hier in Vlaanderen jouw plaats gevonden hebt?
Toen ik hier toekwam, vond ik hier een veiligheid en een plek om te slapen. Ik kon hier overleven, maar het was niet genoeg om echt te leven. Ik heb het gevoel dat ik pas echt opnieuw ben beginnen leven via mijn kunst. Nu ben ik gelukkig. Nu leef ik. Ik heb al een bitter leven achter de rug. Ik heb veel slechte herinneringen, maar nu is alles zo veel beter. Daar wil ik op focussen.
Wat zijn de reacties van je omgeving?
Tijdens momenten als deze - een tentoonstelling met leuke reacties van mensen - heb ik het gevoel dat ik aan het groeien ben. Maar als ik dan op de bus naar het asielcentrum stap, bekijken mensen me anders. Dan ben ik niet meer Haidar de kunstenaar, maar een vluchteling. In het asielcentrum reageren de mensen goed op mijn werk als kunstenaar. Velen vinden het super. Een groter probleem in het asielcentrum is dat ik christen ben. Dat zorgt er soms voor dat ik eenzaam ben. Ik val opnieuw tussen de verschillende groepen in, ik hoor nergens echt bij. Mijn werk als kunstenaar helpt me om op een positieve manier verder te gaan.
Hoe zie je je toekomst als kunstenaar?
Naast wat ik nu doe, wil in de toekomst graag kleding ontwerpen. Ik heb al lang veel ideeën voor ontwerpen, maar heb nog niet de kans gekregen om die te realiseren. Een kans zoals Alexander me geboden heeft, krijg je niet vaak. Hij is echt een bijzonder man. Het is ongelooflijk wat hij voor mij gedaan heeft.
Het werk van Haidar Gholan Khalili is vrijdag 10/03 en zaterdag 11/03 te zien in de Refugee Vernissage van Art4Refugees.
© 2017 - StampMedia - Philippe Mertens
---
Dit artikel werd gepubliceerd door De Gazet van Antwerpen - online op 07/03/2017
Dit artikel werd gepubliceerd door Het Nieuwsblad - online op 07/03/2017
