‘Schoon Volk’ is terug in Antwerpen. Na de start in 2009 reisde de tentoonstelling door heel Vlaanderen. Met veel succes. Daarom besloot ontmoetingscentrum Atlas om zes jaar na de start de expositie opnieuw in Antwerpen op te zetten. Medewerker Ahmed Zizaoui: “Uiterlijk blijft een zeer relevant en actueel thema in onze samenleving.”
Hoelang zijn jullie dagelijks met jullie uiterlijk bezig? Hoe ziet volgens jullie een mooie man en een mooie vrouw eruit? Vinden jullie de man op deze foto mooi? Het zijn enkele van de vele vragen die Zizaoui aan een groep Afghaanse mensen stelt tijdens een rondleiding door de tentoonstelling ‘Schoon Volk’. “Ja”, antwoordt een vrouw in het Paschto. “De man op de foto is mooi omdat hij door God is geschapen.”
Dat is niet het antwoord wat de gids wil horen. “Even wachten”, zegt hij. “Het gaat over uiterlijk, wat je ziet, je eerste indruk.” Toch blijven de Afghanen duidelijk maken dat zij veel belang hechten aan het innerlijk van een mens, iets dat voor hen samenhangt met hun geloof in God. Maar ook zij hebben wel een idee van hoe mannen in reclames eruit moeten zien: lang en vooral zonder baard en snor.
Jezelf en anderen
Het idee voor ‘Schoon Volk’ ontstond in 2008, vanuit de gedachte dat iedereen er anders uitziet en dat iedereen elkaar met respect moet bekijken. “Het doel van de tentoonstelling is mensen laten inzien dat uiterlijk veel invloed heeft op onze perceptie, op hoe wij naar anderen kijken.” vertelt Zizaoui. “Met ‘Schoon Volk’ proberen we de stereotype beeldvorming van mensen wat te sensibiliseren.”
Voor de tentoonstelling werden dertig mensen vanuit verschillende culturele en sociale achtergronden geïnterviewd. De vragen gingen over negen thema’s die met uiterlijk samenhangen: kijken naar jezelf, schoonheidsideaal, veranderend lichaam, pesten, arbeidsmarkt, kijken naar anderen, kledij, subculturen en media.
De interviews leverden de makers van ‘Schoon Volk’ interessante en verrassende reacties op. “Zo was er een Marokkaanse jongen met een litteken op zijn gezicht, maar niet dacht aan plastische chirurgie”, geeft Zizaoui als voorbeeld. “Het litteken herinnerde hem immers aan wat hij had meegemaakt en daarom hoorde het bij hem.”
De interviews werden aangevuld met feitelijke informatie over uiterlijk, zoals cijfers en percentages over pesten en discriminatie. Bovendien deden twintig Antwerpenaren mee aan een DNA-onderzoek om hun roots te achterhalen. Zo ontstond een combinatie van tekst, foto’s en bewegend beeld. En spiegels, want het is belangrijk om naar jezelf te kijken.
Vraagtekens
‘Schoon Volk’ trekt een zeer gevarieerd publiek. “Er komen veel secundaire scholen op bezoek, maar ook senioren, mensen met een mentale beperking, anderstaligen… Zojuist hebben we de eerste groep nieuwkomers mogen verwelkomen in het kader van hun cursus maatschappelijk oriëntatie”, aldus Zizaoui.
Voor iedere groep past hij zijn rondleiding aan door op bepaalde thema’s net iets meer accent te leggen dan op andere. Thema’s als tatoeages, piercings en geslachtsverandering zullen bij mensen uit bijvoorbeeld Afghanistan meer reacties oproepen dan mensen uit het Westen, waar deze zaken meer geaccepteerd zijn. Bovendien bieden educatieve mappen de mogelijkheid om dieper op bepaalde thema’s in te gaan.
Voor Zizaoui is het doel van de tentoonstelling bereikt wanneer bezoekers na de rondleiding met vraagtekens naar huis gaan. “Soms komen mensen na hun bezoek naar me toe om te zeggen dat ze veel bijgeleerd hebben en dat ze misschien hun oogkleppen af moeten doen.” ‘Schoon Volk’ kan niet iemands perceptie in een keer veranderen, maar het is volgens de gids wel een goede aanzet om mensen anders te laten denken over het uiterlijk van mensen om hen heen.
Respect
“Wat wij mooi vinden wordt bepaald door onze culturele achtergrond en door wat de media ons tonen. Maar ook andere culturen beïnvloeden ons idee van schoonheid, doordat de media bijvoorbeeld Westerse schoonheidsidealen verspreiden”, legt Zizoui aan de Afghanen uit. Ze lachen en lijken zich in zijn woorden te herkennen. “In Afghanistan beïnvloedt het Indiase schoonheidsideaal de Afghaanse bepaling van wat mooi is”, merkt een van de Afghaanse vrouwen op.
“Iedereen is schoon volk”, sloot de gids zijn rondleiding af. “Iedereen ziet er anders uit en iedereen verdiend met respect behandeld te worden. Natuurlijk is het innerlijke ook belangrijk, net zo belangrijk als het uiterlijke. Maar de eerste indruk die je van iemand hebt, is gebaseerd op iemands uiterlijk. Dat beeld beïnvloedt de perceptie van iemand.”
‘Schoon Volk’ is tot en met 19 juni te bezoeken in Atlas. Daarna wordt de expositie opgeborgen. Zizaoui hoopt echter dat de tentoonstelling weer een toer door Vlaanderen zal maken. “We zijn op zoek naar andere locaties en we hebben al contact met wat partners.” Uiterlijk blijft een interessant en relevant thema. Het zou mooi zijn als ‘Schoon Volk’ dat onderwerp kan blijven aankaarten.
© 2015 – StampMedia – Lisa van der Waal
Dit artikel werd gepubliceerd door Het Nieuwsblad - online op 26/05/2015
